هاتف‌خبر – آیین یادبود دکتر سعید فاطمی استاد فقید ادبیات تطبیقی دانشگاه تهران صبح روز شنبه بیستم آبانماه امسال به همت پژوهشکده‌ی گیلانشناسی دانشگاه گیلان با همکاری مرکز اسناد و کتابخانه‌ی ملی استان گیلان، اداره‌ی کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، در «تالار اجتماعات دکتر رحمدل» این پژوهشکده برگزار شد.
دکتر موسوی؛ رئیس پژوهشدکده‌ی گیلانشناسی: تلاش می‌کنیم سنت نیکوی قدرشناسی از بزرگان علم و دانش در جریان باشد دکتر سیدهاشم موسوی رئیس پژوهشکده‌ی گیلانشناسی دانشگاه گیلان با خیر مقدم‌گویی به شرکت‌کنندگان این برنامه در سخنانی گفت: بزرگان و دانشمندان ما در کلاسهای درس از عمق دل و بر اساس دغدغه‌هایشان می‌نوشتند و می‌گفتند اما امروز ما گرفتار جامعه‌یی بی‌کتاب شده‌ایم. وی با بیان اینکه جامعه‌ی امروز گرفتار شبه‌‌نوشته‌ها است، افزود: متأسفانه شبه‌‌نوشته‌ها دردانشگاه‌ها و موسسات عالی ما خیلی ارج و قرب دارند، غافل از اینکه نوشته‌یی دارای ارزش و اعتبار است که برخاسته از دل و صاحب هویت و امضا باشد. دکتر موسوی سخنانش را اینگونه ادامه داد: همینک جامعه‌ی ما به قدر‌ناشناسی متهم شده است که باید تلاش کنیم این اتفاق نیفتد و همواره سنت نیکوی قدردانی از بزرگان علم و دانش جامعه در جریان باشد. وی افزود: متاسفانه عالمان علوم طبیعی و پزشکی بیشتر از عالمان علوم انسانی مورد توجه هستند؛ آنهایی که قلب و مغز را جراحی می‌کنند در جامعه‌ی ما بیشتر مورد عنایت هستند تا آنهایی که فرهنگ، زندگی و اخلاق را در جامعه می‌سازند. دکتر فاطمی جزو بزرگانی بود که محتوای عقل و جسم ما را می‌ساخت و به همین دلیل باید به او و امثال آنها توجه شود. ما برای توسعه و رشد جامعه، نیاز‌مند توجه به اخلاق، دانایی و آگاهی هستیم. رئیس پژوهشکده‌ی گیلانشناسی در پایان خاطر نشان کرد: راه نجات جامعه‌ی ما، فرهنگ و کتاب است، امیدواریم با برگزاری چنین نشستهایی به سوی فرهنگ، اخلاق و قدرشناسی پیش برویم.
دکتر نیکویی؛ عضو هیات علمی دانشگاه گیلان: در کلاس نقد ایشان با یک جهان جدید آشنا شدم دکتر علیرضا نیکویی عضو هیأت علمی گروه ادبیات دانشگاه گیلان نیز در این همایش گفت: دکتر فاطمی یکی از استادان خوب من بود، در کلاس نقد ادبی که با ایشان داشتیم به واقع با یک جهان جدید مواجه شدم. وی در ادامه گفت: دکتر فاطمی تسلطی عجیب بر ادبیات جهان مخصوصاً یونان و روم داشت و به ادبیات ایران بسیار عشق می‌ورزید. دکتر فاطمی با متدولوژی مدرن و نو ما را به فضایی جدید برد که تا آن زمان تجربه نکرده بودیم. این استاد ادبیات دانشگاه گیلان همچنین درباره‌ی خلق و خوی دکتر فاطمی گفت: هرگز به یاد ندارم ایشان را بدون خنده و چهره‌ی گشاده دیده باشم و در فضای ملتهب آن زمان برای ما که نسلی برآمده از انقلاب و تفکرات چپ و راست بودیم، همواره ایشان با روی گشاده و خوش، پاسخگوی سوالهای بیشمار دانشجویان در فضای آتشین آن زمان بودند.
دکتر نعیمی؛ جامعه‌شناس گیلان: دکتر فاطمی یکی از قویترین کنشگران سیاسی و اجتماعی ایران بود دکترعباس نعیمی جورشری جامعه‌شناس و پژوهشگر گیلانی نیز دکتر فاطمی را یکی از قویترین کنشگران سیاسی و اجتماعی ایران توصیف کرد و گفت: درباره‌ی زمانه‌یی صحبت می‌کنم که استاد را کنشگر سیاسی ساخت. من معتقدم ساختارهای اجتماعی است که انسانها را می‌سازد. برخلاف نظر کارشناسان روانشناسی فردی که انسان را به اراده تقلیل می‌دهند، معتقدم ساختارهای اجتماعی است که انسانها را می‌سازد. مرحوم فاطمی، کنشگریِ اجتماعی و سیاسی خود را منبعث از ساختار دهه‌ی ۱۳۲۰ می‌داند و باید دید دهه‌ی ۲۰ قرن حاضر واجد کدام مشخصات ساختاری بوده که او را به عنوان یک کنشگر و فردی که درجوانی به عنوان منشی دکتر مصدق در دادگاه لاهه است، معرفی می‌نماید. او ادامه داد: در پنجسال اول دهه‌ی ۲۰ اتفاقاتی شگرف رخ می‌دهد که به اندازه‌ی یک قرن می‌توان آن را شرح داد؛ از بزنگاه‌های اقتصادی و دشواریهای معیشتی که در سال ۱۳۲۱ بلوای مشهور نان را به راه می‌اندازد تا خرده‌جنبشهای جدایی‌طلب در سال ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ در آذربایجان و کردستان. یکی از پیامدهایی ورود متفقین، کمبود آذوقه و مایحتاج روزانه بود و در این بین بحران خوراک و تولیدات کشاورزی نیز پیش آمد که این موضوع باعث بروز تنش روانی در جامعه شده بود. این پژوهشگر اجتماعی در ادامه گفت: بسترهای بحران زا برای جنبشهای اجتماعی و تشکیل فعالیت و کنشگری اجتماعی در همین مسائل رقم می‌خورد. در دهه‌ی ۱۳۲۰ بی‌ثباتی سیاسی وجود داشت که ۱۶ دولت سرکارآمد و عمر متوسط هر یک از آنها حدوداً هشت ماه بود. تمام اینها سبب شد سعید فاطمی به کنشگریِ سیاسی در عرصه‌ی ملی بپردازد. او در اعتراض به انتخابات و تقلب انتخاباتی در مجلس شانزدهم سال (۱۳۲۸) به همراه جمعی از بزرگان که بعدها پایه‌گذار جبهه‌ی ملی ایران شدند، در راهپیمایی مشهور کاخ مرمر شرکت می‌کند. این جبهه‌ی ملی در عرض دوسال تزی را پیش می‌برد که منجر به ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۳۰ می‌شود. او در نشریه‌ی «باختر امروز» که به سردبیری دکتر حسین فاطمی، دایی وی منتشر می‌شد، با یادداشتهای خود در زمینه‌ی مبارزات ملی‌گرایانه به شهرت رسید. پس از تشکیل دولت ملی نقش دکتر فاطمی پررنگتر می‌شود و در نزدیکی بیشتری با رهبری جنبش دیده می‌شود. دکتر نعیمی جورشری در پایان سخنانش گفت: من به این می‌اندیشم که این ساختارهای اجتماعی است که فردی چون دکتر فاطمی را تولید می‌کند تا بتواند دردهه‌های بعد به عنوان انسانی نام‌آور در عرصه‌های علمی و فرهنگی نمود یابد و متجلی شود.
مینو ورزگر، همسر شادروان دکتر فاطمی: دکتر فاطمی همه‌ی عمرش را در آزاداندیشی و خدمت به بشریت صرف کرد در ادامه‌ی این آیین مینو ورزگر استاد زبان انگلیسی دانشگاه تهران نیز با قدردانی از برگزارکنندگان این آیین یادبود گفت: دکتر فاطمی همسر همیشه جاودان من در نایین یزد متولد شد. او فرزند بانوی شجاع و مقاوم، خانم سلطنت فاطمی و میرزا محمدعلی خان فاطمی و خواهرزاده‌ی دکتر شهید حسین فاطمی بود. ایشان در ۹ ماهگی پدر خود را ازدست داد و زیر نظر مادر و دایی خود پرورش یافت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در اصفهان گذراند و پس از فارغ‌التحصیلی از سعدی اصفهان به تهران آمد و در کنکور دانشگاه تهران شرکت کرد و در دو رشته‌ی حقوق و ادبیات فارسی همزمان به تحصیل پرداخت. او افزود: دکتر فاطمی دکترای ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران و ادبیات تطبیقی را از سوربون پاریس دریافت کرد. او استاد دانشگاه تهران بود و از خود دو هزار و ۵۰۰ مقاله در زمینه‌ی شعر و ادب و مسائل اجتماعی به جا گذاشت که به زودی منتخبی از آنها در کتابی به چاپ خواهد رسید. ایشان دوکتاب در زمینه‌ی اساطیر یونان و روم دارد که به عنوان کتب درسی در دانشگاه تهران تدریس می‌شود. او همچنین ۹ کتاب در زمینه‌ی مسائل اجتماعی و آموزشی در سازمان یونسکو به چاپ رسانده است. همسر دکتر فاطمی سپس بیان کرد: او در سراسر جهان سخنرانیهایی در زمینه‌ی اشاعه‌ی فرهنگ و ادب اصیل و پر‌افتخار فارسی داشت و میراث ما را به جهانیان نشان داد. دکتر فاطمی استادی برجسته، دانشمندی فرهیخته، مترجمی حاذق، سخنوری توانا، شاعری روح‌پرور و روزنامه‌نگاری تکان‌دهنده و بالاتر از همه همسری مهربان و فداکار و پدری از خودگذشته و دلسوز و دوستی همراه و انسانی شایسته و بایسته و فردی در خدمت بشریت بود. همسر دکتر فاطمی همچنین گفت: او به ارزشهای مادی این دنیا توجهی نداشت و از مال دنیا گریزان بود و در این دنیای مادی صاحب هیچ مال و منالی جز کتابخانه‌ی قوی‌اش نبود. کارنامه‌ی او مملو از دوستی، انساندوستی و کمک به همنوع است. لحظه‌یی غافل از مرام و اندیشه‌ی خود نشد. قامتش مانند سرو و صدایش رسا بود. او عاشق تدریس، دانش و دانشجو بود. تمام عمرش را به مطالعه و قدم زدن در راه حق و حقیقت گذراند. حافظه‌اش حیرت‌انگیز بود و تمام قرآن، سعدی و حافظ را از بر بود و هر موضوعی را با شعر و قرآن پاسخ می‌داد. ورزگر ادامه داد: او از سن ۱۴ سالگی تا لحظه‌یی که بر اثر سکته‌ی مغزی در تهران از این موهبت محروم شد، قلم زد. سکته‌یی که او را در طول ۱۴ ماه تحلیل برد و بالاخره در ۱۷ دی ماه ۱۳۹۵ از پای درآورد. او همیشه زنده است، اهل قلم هرگز نمی‌میرند. خاطره‌ی ایشان همیشه پایدار است و آثار، اشعار و افکارشان همیشه به جا می‌ماند. او با لبخندی که در طول عمر بر لب داشت، فلسفه‌ی مثبتگرایی انسانهای دیگر را تقویت می‌کرد و همه‌ی عمرش را در راه آزاداندیشی صرف کرد و دانشجویان، دوستان و نزدیکانش همه از او به نیکی یاد می‌کنند. وی در پایان گفت: او دوست و همدم من بود. او مراد من بود و من مرید او بودم. من در ۱۹ سالگی با دکتر فاطمی ازدواج کردم و لیسانس، سه فوق لیسانس، دکترا، فوق دکترا و استادی دانشگاه تهران، تالیف ۳۳ کتاب و ۵۶ مقاله را مدیون او هستم.
دکتر حساس‌خواه؛ مدیر مرکز اسناد و کتابخانوه‌ی ملی استان گیلان: زندگینامه‌ی دکتر فاطمی به عنوان تاریخ شفاهی ثبت و ضبط می‌شود پایان بخش این آیین سخنان دکتر ژاله حساس‌خواه مدیر مرکز اسناد و کتابخانه‌ی ملی استان گیلان بود که با تشکر از حضور دکتر مینو ورزگر در این برنامه، با بیان اینکه دکتر فاطمی از چهره‌های ماندگار علم و ادب سرزمین ما است، گفت: اگر هنر به این معنی تفسیر شود که انسان از هر وسیله استفاده کند و از خود اثری ماندگار برجای بگذارد، دکتر سعید فاطمی به معنای واقعی کلمه هنرمند بود. وی خاطر نشان کرد: دکتر فاطمی مردی هنرمند در عرصه‌ی خانواده و عالم ادبی و همچنین در عرصه‌ی اجتماعی و سیاسی است که تاریخ نام وی را فراموش نخواهد کرد. دکتر حساس‌خواه ادامه داد: من به نمایندگی از سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی که وظیفه‌ی اصلی‌اش حفظ و اشاعه‌ی فرهنگ، ادب و میراث مکتوب و غیرمکتوب است، اعلام می‌کنم در آینده‌یی نزدیک با همراهی و کمک همسر دکتر فاطمی زندگینامه‌ی این استاد گرانقدر، به عنوان تاریخ شفاهی ثبت و ضبط خواهد شد.
گفتنی است این همایش با تجلیل از دکتر مینو ورزگر و اهدای سردیس دکتر سعید فاطمی به وی و گرفتن عکس یادگاری به پایان رسید.
هاتف‌خبر: متن گزارش از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده‌ی گیلانشناسی و عکسها از «اینا» وام گرفته شده است.
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
