هاتف‌خبر – حدود 90 روز پس از نخستين گفت‌وگوي «روزنامه‌ی اعتماد» با تقي آزاد ارمكي در فرداي فوت مهسا اميني، يكبار ديگر خبرنگاران این روزنامه روبه‌روي اين جامعه‌شناس نشستند تا درباره‌ی رخدادهاي كشور با محوريت كنشگري دانشجويي گفت‌وگو كنند.
هاتف‌خبر – حدود 90 روز پس از نخستين گفت‌وگوي «روزنامه‌ی اعتماد» با تقي آزاد ارمكي در فرداي فوت مهسا اميني، يكبار ديگر خبرنگاران این روزنامه روبه‌روي اين جامعه‌شناس نشستند تا درباره‌ی رخدادهاي كشور با محوريت كنشگري دانشجويي گفت‌وگو كنند. به گزارش «هاتف‌خبر» به اعتقاد اين استاد دانشگاه، همه‌ی ايرانيان امروز تغيير مي‌خواهند و تحول مي‌طلبند. اين جامعه‌شناس از ضرورت نهادها و نيروهاي ميانجي صحبت مي‌كند كه هم چانه‌زني كنند و هم افقی تازه براي جامعه به وجود آورند. به عقيده‌ی آزادارمكي در صورتي كه اين اتفاق نيافتد، جامعه بيشتر به سمت راديكاليسم حركت مي‌كند.
پرسش: كنشگري دانشجويان پس از سالها غيبت و سكون يكي از خبرسازترين رخدادهاي كشور پس از مرگ مهسا اميني است. با گذشت 90 روز از رخدادهاي اعتراضي اخير تحركات دانشجويان را چطور تحليل مي‌كنيد؟ آزاد ارمکی: فضاي جامعه و متعاقب آن دانشگاه‌ها در حال انتظار قبل از تصميم‌گيري است؛ مانند نفس عميق قبل از يک شيرجه‌ی بلند. فضاي اجتماعي ايران، شايد هرگز اينگونه نبوده است. جامعه‌ی ايراني يا منفعل محض بوده يا فعال محض. اما مردم امروز، چشم انتظار آينده هستند. دانشگاه‌ها هم به تبعيت از جامعه، ملتهب هستند. همه‌ی دانشگاه‌هاي كشور در استانهاي مختلف در اين 90 روز، درگيرند و وارد عرصه‌ی كنشگري شده‌اند. مطالبات دانشجويان هم همان مطالبات جامعه است؛ يعني دستيابي به راه‌حلهايي براي عبور از شرايط بسته و بحراني در اقتصاد، سياست، ديپلماسي و دانشجويان چون حساسيتهاي بيشتري دارند و مرجعند، بيشتر ديده مي‌شوند. اما اين انتقادها مختص دانشجويان نيست. در بازارها، در جامعه، در مدارس و… هم اعتراض موج مي‌زند. در واقع امروز همه‌ی ايران تغيير مي‌خواهند.
پرسش: اينروزها شهردار تهران، سخنگوي دولت، معاونان رئيس‌جمهور و البته خود رئيس‌جمهور به دانشگاه‌ها رفته‌اند. اين حضور را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟ آزاد ارمکی: اين افراد ربطي به دانشگاه ندارند. مثلاً شهردار تهران كه مدعي مدرك دكتراست، هرگز كار دانشگاهي نكرده است. كسي كه دانشگاهي باشد، مي‌داند با چه ادبياتي، چه حرفي، چه پيامي و حتي چه تن صدايي بايد با دانشجو سخن بگويد. اين چهره‌ها با صدايي آمرانه و عباراتي چون «حرف نزنيد»، «بشين بابا»، «مرد حسابي» و… با دانشجو حرف زدند. انگار كه فرمانده‌ی نظامي وارد پادگان شده است. كسي كه مي‌خواهد با دانشجو حرف بزند، بايد لذت حضور در دانشگاه را چشيده باشد و زبان اين محيط را بشناسد. بايد مودب و آرام حرف بزند و جمع را به مدارا، اخلاق دعوت كند. زبان سياسي و اداري و نظامي اثرات منفي بيشتري براي دولت و سيستم دارد. شما مي‌بينيد بعد از حضور زاكاني و بهادري‌جهرمي و حتي رئيس‌جمهوري در دانشگاه مردم تا چه اندازه اظهار ناراحتي مي‌كنند.
پرسش: آيا مي‌توان دانشجويان را امروز، حاملان مطالبات مردم دانست؟ آزاد ارمکی: بعد از سال88، دانشجويان تصميم گرفتند، خود را از منازعات سياسي و اجتماعي دور نگهدارند. ورود جديد آنها به عرصه‌ی كنشگري اما ارادي و از درون دانشگاه‌هاست. برخي مسوولان به اشتباه آن را به خارج مربوط مي‌كنند. اما جامعه به موقعيتي رسيده كه تغيير و به سامان رساندن را طلب مي‌كند. دانشجو چون درک بيشتري دارد، اين مطالبات را زودتر دريافت مي‌كند. دانشجو مي‌گويد، ايران با اينهمه ثروت چرا فقير است؟ با اين همه دانش چرا بيسوادي است؟ با اين همه توان نظامي چرا اينقدر بينظمي و سرقت و خفت‌گيري است؟ و… اين ابهامات مهم است. سيستم با همين پرسشها مي‌تواند خودش را تصحيح كند. اما در درون سيستم، برابر تغيير و بهبود مقاومت مي‌شود. معتقدم گام بعدي دانشجويان ايران بسيار فني‌تر و دقيق‌تر است؛ چون اين مطالبات در دانشگاه‌ها و از دل گفت‌وگو با استادها در حال پردازش است.
پرسش: برخي معتقدند، اكثريت ايرانيان هنوز معتقد به دگرگوني بنيادين نيستند و براي اصلاح صبر مي‌كنند. نظر شما چيست؟ آزاد ارمکی: تا زماني كه نظام سياسي، كار راديكال نكند اين صبر ادامه دارد. اگر سيستم دست به تنبيه و مجازات معترضان بزند، رفتار مردم راديكال مي‌شود و صبر آنها پايان مي‌يابد. خبر صدور احكام اعدام و زندا‌هاي طويل‌المدت و… خطرناك است. اگر اين روند ادامه داشته باشد، مردم به سمت تغييرات بنيادگرايانه ميل مي‌كنند.
پرسش: در سالهاي اخير چهره‌هايي مانند شما، بيژن عبدالكريمي، محمد فاضلي و… از دانشگاه‌ها اخراج شدند. چنين برخوردهايي در دانشگاه چه تاثيري بر جو عمومي دانشگاه مي‌گذارد؟ آزاد ارمکی: يكي از راه‌هاي راديكاليزه شدن، اين است كه افراد مصلح و خيرخواه كنار گذاشته شوند. شعارهاي راديكال در دانشگاه به دليل فقدان نيروهايي است كه با دانشجو چانه بزنند و گفت‌وگو كنند؛ موضوعات را براي آنها معنا كرده و به مفاهيمي مصلحانه بدل كنند.
پرسش: از سال96 تجمعات اعتراضي هم بيشتر شده و هم مستمرتر. فاز بعدي رخدادهاي اعتراضي اخير چيست؟ آزاد ارمکی: دولت توانايي كار مصلحانه را كه ندارد؛ راهي هم براي افزايش ثروت و اقتصاد و پيشرفت نمي‌تواند پيدا كند. جامعه‌ی جهاني هم متحدتر شده و فشارش را بيشتر كرده است. مهمتر از همه مردم فهميده‌اند، تلاشهایشان نتيجه‌بخش بوده است. بنابراين در آينده هم جامعه هر فرصتي پيدا كند، حركات اعتراضي‌اش را دنبال مي‌كند. اين فرصت مي‌تواند يک رخداد از جنس مرگ مهسا اميني باشد، يک انفجار يا زلزله و… باشد، يك افشاگري درون سيستم يا هر چيز ديگري باشد؛ گزارهیي كه مستمسكي مي‌شود تا جامعه باز هم تجمع كند.
پرسش: منظور شما از نتيجه‌بخش بودن تلاشهاي مردم تعطيلي «گشت ارشاد» است؟ آزاد ارمکی» «گشت ارشاد» كه مدتهاست تعطيل شده است. جامعه وارد فاز ديگري شده است. سيستم بايد جامعه را به مناسبات ديگري دعوت كند. نگاه رهبران كشور به جاي نظارت و كنترل و سركوب بايد مبتني بر تحقق آشتي ملي، همراهي و همگرايي و دعوت مردم بر مشاركت باشد.«گشت ارشاد» كه منتفي شد و مردم از آن عبور كردند. اگر سيستم بخواهد روي آن پافشاري كند، همان مستمسک اعتراضي كه درباره‌ی آن صحبت كرديم، شكل مي‌گيرد. مردم عقب‌نشيني نمي‌كنند، پيش مي‌روند.
پرسش: با اين دولت و مجلس آيا مي‌توان تغيير و اصلاحات مورد نظر را محقق كرد؟ آزاد ارمکی: اين نيروهايي كه دولت و مجلس را در دست دارند، از منفعت خود نمي‌گذرند. روي آنها هم نمي‌توان حسابي باز كرد. اين اراده ابتدا به روشنفكران و نيروهاي فكري ذي‌نفوذ و مهمتر از همه رهبري كشور است. اينها هستند كه بقاي كشور و آينده‌ی آن برایشان مهم است. اينها بايد دعوت به صلح، مشاركت و آشتي ملي كنند. آشتي يعني آزادي خبرنگاران، دانشجويان، هنرمندان و پايان دادن به احكام تندي كه براي معترضان صادر مي‌شود. همچنين شنيدن صداي مردم و جوانان. اين روند، نيروي جديدي را براي تغيير در ايران آزاد مي‌كند.
پرسش: گروه‌هاي سياسي همچون اصلاح‌طلبان در اين فضا چه بايد بكنند؟ آزاد ارمکی: آنها فكر نمي‌كنند اينک جاي اين بحثها باشد. موضوع اين نيست كه چون اصولگرايان دچار بحران شده‌اند، اصلاح‌طلبان آلترناتيو آنها هستند. هم اصلاح‌طلبي و هم اصولگرايي به آلترناتيو احتياج دارند. اين جايگزينها وضعيت ديگري بايد داشته باشند. براي شكلگيري نيروي آلترناتيو، ايده‌هايی تازه نياز است. جامعه هم به اصلاح‌طلبان و اصولگرايان مي‌گويد، من از شما گذر كرده‌ام. جوان ايراني دنبال رفاه، آزادي، ارتباط فعال و موثر با جهان و… است. ايرانيان مي‌خواهند با كسي دعوا نداشته باشند و كسي هم با آنها دعوا نكند، مي‌خواهند اشغال نشود و اشغال نكنند.
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
