هاتف‌خبر – تازه‌های کتاب در ایران – نسرین پورهمرنگ – تاریخ جدید؛ جستارهایی در شناخت مکتب آنال/ژاک لوگوف/ ترجمه‌ی عبدالله ناصری طاهری و سمیه سادات طباطبایی/ انتشارات سمت/ ۳۸۵ صفحه
کتاب «تاریخ جدید؛ جستارهایی در شناخت مکتب آنال» را ژاک لوگوف تهیه و ویراستاری کرده است. ژاک لوگوف تاریخ‌نگار و کارشناس شناخته‌شده‌ی بین‌المللی مطالعات دورهی قرون وسطی و اهل کشور فرانسه بود. لوگوف دورهی حیات خود را به مطالعه‌ی آثار باستانی قرون وسطی اختصاص داد. لوگوف با نگاهی همه‌جانبه‌گرا به حیات اجتماعی در دورهی یاد شده، دیدگاههای نوینی را در تاریخنگاری و مسایل دورهی قرون وسطی عرضه کرد. لوگوف که به سال ۲۰۱۴ در سن ۹۰ سالگی در پاریس درگذشت، به مکتب فکری آنال در تاریخنگاری تعلق داشت. مکتب تاریخنگاری آنال در اوایل قرن بیستم در فرانسه شکل گرفت و به یکی از تاثیرگذارترین مکتب‌های فکری و روشنفکری در زمینه‌ی تاریخنگاری در فرانسه تبدیل شد. در این روش مورخ بیشتر به جنبه‌های اجتماعی دورهی مورد مطالعه توجه می کند و تاریخ را فقط به سرنوشت قهرمانان تاریخی و پادشاهان محدود نمی‌سازد. کتاب تاریخ جدید لوگوف یکی از مجموعه آثاری است که با عنوان مجموعه «نظریه و روش در مطالعات تاریخی» به همت انتشارات سمت منتشر شده است. کتابی که می‌تواند به ویژه مورد استفاده‌ی دانشجویان رشته‌ی تاریخ قرار گیرد. ناشر در پشت جلد کتاب یادداشت کوتاهی را درج کرده که به شناخت از محتوای کتاب کمک می‌کند: «تاریخ جدید مانند جامعه پژوهشگر و موضوع پژوهش از دو بعد ماده و روح تشکیل شده است. بدین سبب تاریخ جدید از ابزارهای نوین مثل آمارگیری برخاسته از اقتصاد جمعیت‌شناختی یاری می‌گیرد تا مظاهر مادی را پشت سر بگذارد و به روح جوامع تاریخی دست یابد. همچنین موضوعاتی را مطرح می‌کند که به نظر مورخ سنتی اروپا بی‌ارتباط است؛ حوزه‌ای که تاریخ را در حوادث و وقایع و قهرمانان و پیروزی و شکست‌ها محدود می‌کند. تاریخ مرگ و موضع‌گیری جمعی و فردی در برابر آن از جمله موضوعات نوظهور در حیطه‌ی تاریخ است.درباره‌ی کتاب تاریخ جدید می‌توان گفت که این کتاب دریچه‌ای به روی قرائتی متفاوت از تاریخ گشوده است؛ قرائتی که با خوانش رایج در باب تاریخنگاری غرب متفاوت است.»
مارک بلوخ و لوسین فور از بنیانگذاران مکتب تاریخی آنال هستند که نوعی تاریخنگاری مساله‌محور را بنیان گذاشتند. در این روش به‌جای روایتگری حوادث دربار پادشاهان بر جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی مسایل تاریخی توجه شد تا به قول بنیانگذاران این روش، مسایل به گونه‌یی وسیع‌تر و انسانی‌تر نگریسته شود و کمتر به نقل وقایع منحصر باشد. بهره‌گیری از دانش جغرافیا، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، زبان‌شناسی، انسان‌شناسی، قوم‌شناسی و ادبیات در نگارش و تحلیل مسایل تاریخی، مورد توجه محققان مکتب آنال قرار گرفت تا از تکه‌تکه کردن تاریخ پرهیز شود و مرزهای اعتباری از میان برداشته شود. به اعتقاد بنیانگذاران این مکتب، استفاده از همه‌ی منابع برجای مانده از گذشته، می‌تواند در حکم منابع تاریخی به حساب آید و مورد تحلیل نقادانه قرار گیرد. مترجمان کتاب نیز در بخشی از مقدمه‌ی خود چنین آورده‌اند: «دیدگاه و روش‌شناسی تاریخنگاری اروپا، به‌ویژه فرانسه، طی سده‌ی بیستم چنان دگرگون گشت که از دل آن رهیافت تازه‌ای به نام تاریخ جدید زاده شد. در این رهیافت نوظهور مرزهای سنتی تاریخ در هم شکست و تاریخ با دیگر رشته‌های دانش از جغرافیا گرفته تا اقتصاد درهم آمیخت. بدین‌ترتیب با تاریخی کلان و کل‌گرا روبه‌رو می‌شویم که می‌کوشد سر از لاک خود بیرون آورد و از تاریخ سیاسی که در شرح و توصیف شکست و پیروزی نامداران خلاصه می‌شود، دوری گزیند. نیز به تاریخ دیوانه‌ها، دزدها و راهزن‌ها و دیگر اقشاری که به هیچ تلقی می‌شدند اهتمام شد. نگارش تاریخ خاندان‌های حکومت‌گر و شخصیت‌ها به پایان رسید و امور اجتماعی و مقولات ذهنی و خیالی جایگزین شد. بی‌گمان خالقان تاریخ جدید خود را وامدار لوسین فِور و مارک بلوخ، بنیانگذاران مکتب آنال می‌دانند؛ چراکه این دو به شدت با رویدادمحوریِ تاریخ سنتی مبارزه کردند و با تأسیس مجلۀ آنال تاریخ اجتماعی و اقتصادی بر این مهم تأکید ورزیدند که تاریخنگاری باید مسئله‌محور باشد و بس.» همچنین در این مقدمه افزوده شده است که: «کتاب پیش‌رو به خوبی نمایانگر تحولی است که تاریخ جدید برای تاریخنگاری به ارمغان آورد. این کتاب ثمرۀ تلاش جمعی از تاریخ‌پژوهان، همراه با نظارت ژاک لوگوف است. تاریخ جدید برای نخستین بار در سال ۱۹۷۸ م منتشر شد. این چاپ افزون بر ده مقال‌ی اصلی که شالوده‌ی کتاب محسوب می‌شوند، بیش از صد فصل کوتاه را نیز در دل خود گنجانده بود. این فصل‌های کوتاه که با همکاری بیش از سی پژوهشگر نوشته شده بود مفاهیم و اصطلاحات اساسیِ تاریخ جدید را شرح می‌داد. ولی چاپ‌های بعد تنها ده مقاله‌ی اصلی را دارد و دیگر بخش‌های کتاب حذف شده است.»
به گفته‌ی ژاک لوگوف –ویراستارکتاب- در مقدمه‌ی چاپ دوم این اثر، «تاریخ جدید همانند هر نوآوری که بالقوه استعداد گسترش دارد به حوزه‌های بکر قدم گذاشت و در زمینه‌هایی که پیش از این مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود بازنگری کرد. همچنین این تاریخ برای نخستین بار تلاش کرد تاریخ را با دیگر علوم درآمیزد و در عین حال بر تفاوت (ماهوی و به دنبال آن تفاوت در روش‌های تحقیق در) حوزه‌های گوناگون تاریخ‌پژوهی تأکید ورزید. هیچ عیبی ندارد اگر تاریخ جدید از مرحله‌ی رهبری به مرحله‌ی بهره‌کشی و تولید برسد.» لوگوف در مقاله‌ی نخست به توصیف مسیری می‌پردازد که تاریخ جدید طی کرده و از راههایی که هنوز طی نشده سخن به میان می‌آورد. در مقاله‌ی دوم شرح یکی از مفاهیم کلیدی در تاریخ آنال یعنی «زمان درازمدت» ارایه شده است که برای پژوهش در زمینه‌ی تاریخ ذهنیات به کار گرفته می‌شود. کریستف پومیان نویسنده‌ی سومین نوشتار این کتاب است که به مفهوم ساختار نزد مورخان می‌پردازد. بورگی‌یر در انسان‌شناسی تاریخی از توجه تاریخ جدید به زندگی روزمر‌ی مردم کوچه و بازار می‌نویسد و مواردی از پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه را مثال می‌آورد. در سایر مقاله‌ها نیز پیشینه‌ی ذهنیت پژوهی نزد مورخان مکتب آنال، تعریف فرهنگ مادی و ارتباط آن با تاریخ و باستان‌شناسی و خوار و حقیر ندانستن جنبه‌های مادی زندگی مردم عادی، پیوند میان تاریخنگاری و روزنامه‌نگاری، خیال‌پژوهی و فاصله گرفتن از مرکز و توجه به حاشیه‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
