هاتف‌خبر – «دیوید هاکنی بهار انزواجویان را ترسیم می‌کند؛ بهار را نمی‌توان لغو کرد!» نوشته‌ی جاناتان جونز در گاردین، ترجمه‌ی سید ایمان ضیابری.
دیوید هاکنی که عمری را به نگاه کردن به نیمه ی پر لیوان سپری کرده، بهار را به عنوان درمانی برای آلام ما توصیه می کند. هنرمند هشتاد و دو ساله، جدیدترین نقاشی های آی پد خود را منتشر کرده که مشاهداتی عمیق از گل های نرگس و درختان میوه ی در حال شکوفه دادن در نورماندی هستند. این گل ها و درختان، آنچنان که عنوان یکی از آثار به ما می گوید، یادآور این هستند که حتی در جهان قرنطینه شده، “بهار را نمی توان لغو کرد.” هاکنی در خلق این تصاویر دقیق از طبیعت، عالی عمل می کند. اما آیا او جدی می گوید که بهار می تواند جهان زیر سایه ی همه گیری کرونا را دوباره زنده کند؟
پیش از دیدن کارت پستالهای گلدار هاکنی با موضوع امید، تصویر بهار 2020 که در ذهنم می چرخید، همچون عبارات تی اس الیوت که کتاب «سرزمین هرز» خود را با آن آغاز می کند، چندان آرام بخش نبود: “اپریل، بی رحم ترین ماه است…” وقتی الیوت این عبارات را در سال 1922 منتشر کرد، جنگ جهانی اول و همه گیری آنفولانزای اسپانیایی 20-1918، آوازهای رایج در ستایش بهار را بی معنی کرده بودند. حتی پیش از آن فجایع، مدرنیسم اوایل قرن بیستم، جشن های فصلی رایج را به چالش می کشید. باله ی سال 1913 استراوینسکی با عنوان «مراسم بهار» به همراه طراحی های هنرمند نیکلاس روریش، اثر معنوی تسکین دهنده ای نبود بلکه یک دورنمای خردکننده از مراسم قربانی بدوی به شمار می رفت. همان مردود دانستن لذت جستن زاهدانه از بهار در هنر مدرن نیز ادامه می یابد، تا زمانی که اندی وارهول نرگس هایش را خلق می کند، که به عالی ترین شکل فقر کلیشه را به نمایش می گذارد: نقاشی کردن گلهای بهاری نمایانگر آن است که وارهول، یک باور تهی را بازگو می کند.
آنچنان که وارد بهاری در قرنطینه می شویم، وسوسه کننده است که تیرگی الیوت یا وارهول را باور کنیم. آن جوانه ها بیرون پنجره برای ما همچون یک لطیفه ی بی معنی به نظر می رسند. چرا باید به ستایش هاکنی از طبیعت بپیوندیم وقتی کووید-19 هم بخشی از واقعیت است؟ نگاه کردن به تصاویر هنری قدیمی تر با موضوع بهار هم چندان آرام بخش تر نیست. «پریماورا»ی بوتیچلی عملاً فصل بهار هنر است – اثری که در هنگام رویش هیجان انگیز رنسانس فلورانسی خلق شده و از همان زمان با عنوان فعلی اش شناخته می شود. این یک بهار عجیب است: یک روح آبی رنگ به دنبال یک حوری است، زفیروس خداوندگار بادها به او می پیوندد و او را به الهه فلورا تبدیل می کند که لباسهایش از گل ساخته شده است. در عین حال، «سه رحمت» به رقص در می آیند و عطارد با عصایش در دست، آسمانها را در بیشه ای لمس می کند که در آن تقریباً 200 نوع گل و شکوفه تصویر شده اند.
نقاشی بوتیچلی حقیقتاً بهار را در درون خود دارد اما آرامبخش نیست. بانوی میانه ی تصویر ونوس است، الهه ی عشق و تمنا. دوست بوتیچلی، آنجلو پولیتزیانو شعری سرود که در آن به استقبال بهار و “درفش وحشی” آن رفت، و به سرایش سنتی پرداخت که مردان فلورانسی شاخه های پربرگ را می چیدند و به زنانی تقدیم می کردند که آنها را دوست می داشتند. چرا که بهار، موعدی بود که، آنچنان که جفری چاسر در «حکایت های کنتربری» می نویسد، اپریل خشکسالی مارچ را “سوراخ می کند” و زفیروس گلها را “به وجود می آورد” و مردم همگی خوش بنیه می شوند. آنها همینطور اجتماعی می شوند. این فکری آزاردهنده است که با آن درگیریم همچنان که وارد بهار می شویم در حالی که از معاشرت کردن با دیگران منع شده ایم. پیام بوتیچلی این است که بهار، محرک، اجتماعی و کاوشگرانه است. اگر بخواهیم صریح بگوییم، بهار آخرین گزینه ی جوانان پرجنب و جوش برای در خانه ماندن و دور ماندن است. هنر، هشدار دیگری نیز دارد: بیداری بهاری می تواند خشونت آمیز هم باشد. شاهکار رنسانسی پائولو اوچلو با عنوان «نبرد سان رومانو» همچون «پریماورا» یک منظره ی بهاری است. در اطراف مردانی که به جنگیدن مشغولند، میوه های اواخر بهار و گلهای بهاری دیده می شوند. در دوره های پیشا-صنعتی، زمستان برای اسب ها بیش از اندازه سرد، تابستان بیش از اندازه داغ و پاییز بیش از اندازه مرطوب بود، در نتیجه بهار فصل جنگیدن برگزیده می شد. در دهه ی 1990، سای تومبلی این معادله ی بهاری شهوت، خون و خشونت را در اثر خود با عنوان «کواترو استاجیونی: پریماورا» بازگو کرد که کشتی های نوک تیز قرمز را در مسیر یک نبرد دریایی در حالی که آلوده به گرده های زرد عطسه آور بودند، به تصویر می کشید.
شاید هنر ژاپنی تصویر صلح آمیزتری از بهار را به دست می دهد. شکوفه های گیلاس یک موضوع مورد علاقه در نقاشی های چاپی روی چوب هستند. هیروشیگه و هوکوسایی شکوفه های صورتی را که در طبیعت جاری می شوند، به تصویر کشیده اند. اما آنها همینطور مردمی را که جمع شده اند تا از این شکوفه ها لذت ببرند، نقش می کنند. بهار در ژاپن، ادراک سنتی و عمیقاً اجتماعی این زیبایی گذرا که استادان نقاشی روی چوب به نمایش درآورده اند، به دلیل فاصله گذاری های اجتماعی، دلسردکننده بود. پس آیا هنرمندی وجود دارد که تصاویر او از طبیعت حقیقتاً در این زمان غیرطبیعی، روحیه بخش باشد؟ بله، چنین هنرمندی وجود دارد، و او نابغه ای است که تصاویر بهاری هاکنی به او ادای احترام می کنند: ونسان ون گوک. در فوریه ی 1888، ون گوگ در حالی که با استیصال به دنبال باززایی بود، از قطاری در جنوب فرانسه پیاده شد. چند ماه بعد، او در آرل بهار جنوبی را به چشم دید و این او را متحیر کرد. نقاشی های او از درختان بادام، درختان هلو و باغهای سرتاسر غنچه، رویاهای هیجان انگیزی هستند که نه تنها رنگ را با سایه های ملایمی نقش می کنند بلکه آن را همچون کومه هایی ضخیم روی هم انباشته می کنند که آدمی حس می کند می تواند آنها را در دستانش بگیرد.
همانند ما، ون گوگ می بایست فاصله گذاری اجتماعی را رعایت کند – در مورد او، به این دلیل که مردم از او دور بودند. او تنها و درون نگر است، و لذتی که در درختان پرشکوفه اش می یابد را به سختی می توان به دست آورد. این نقاشی ها ملهم از آثار ژاپنی هستند که او جمع آوری کرده است. اما وقتی این نقاشی ها آرام هستند، او از پا درآمده است. جست وجوی درازمدت و منفرد او برای یافتن معنا او را به این دورنما از بهار به عنوان فانوس سوسوزننده ی امید رسانده است. هنرمندی که ما نیاز داریم، که هاکنی هوشمندانه ما را به سوی او راهنمایی می کند، آن خیال اندیشی است که باززایی طبیعت را علیرغم اندوهش ستایش می کند. ونسان می گوید، تنها به طبیعت نگاه نکنید. آن را لمس کنید، مزه کنید. آن را به درون خود بکشانید. حتی بدون اینکه بیرون بروید، با نیروی محض هنر او، می توانید با امنیت، اینگونه کنید.
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
