۷۸ درصد مردم ایران اصلاً سینما نمی‌روند

هاتف‌خبر – مطابق نتایج یک پژوهش ملی، مردم ایران ۲۰ درصد سریالهای خانگی را تماشا می‌کنند و روزانه حدود یکساعت از دستگاه‌های صوتی، تصویری، سینمای خانگی و ستاپ باکس استفاده می‌کنند. ۷۲ درصد روزانه حدود یکساعت موسیقی گوش می‌کنند که بیشتر سنتی و پاپ است و سه درصد هم موسیقی راک و رپ ایرانی گوش می‌دهند.
پیمایش «مصرف کالاهای فرهنگی در ایران» در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات سه محور؛ «فعالیت فرهنگی»، «مصرف» و «تقاضای فرهنگی» را مورد بررسی و سنجش قرار داده است.
جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز این طرح با تعداد نمونه‌ی ۱۵ هزار و ۵۰۰ نفر از افراد بالای ۱۵ سال ساکن شهر و روستا و در گستره‌ی ملی انجام شده و در این پیمایش، پرسشگران برای تکمیل پرسشنامه به هموطنان ساکن در ۳۱ مرکز استان، ۸۵ شهر(غیر مرکز استان) و ۵۰۰ روستا مراجعه کرده‌اند.
«ایرنا پلاس» درباره‌ی روند اجرای این پژوهش و نتایج آن، گفت‌وگویی با محمد سلگی رئیس پژوهشگاه انجام داده که وی توضیح می‌دهد: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بحث مصرف فرهنگی کشور از حدود ۲۰ سال پیش مدنظر بوده است؛ البته طرحهای ملی دیگر نیز بود که به آنها اشاره خواهم کرد. از اوایل دهه‌ی ۷۰ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی این بود که بداند مصرف فرهنگی در جامعه‌ی ما به چه شکلی است. پس از سال ۷۲ طرح اولیه‌ی مصرف فرهنگی مطرح شد که اولین مطالعات میدانی آن از سال ۷۴ در چهار استان همدان، مرکزی، خوزستان و بوشهر به‌صورت نمونه آغاز گردید و قرار بر این شد که پس از استخراج نتایج مطالعه‌ی پایلوت، پیمایش مصرف در گام بعد در سراسر کشور انجام شود.
پس به‌عنوان نتیجه‌ی مطالعه‌ی سال ۷۴، در سال ۷۸ اولین مطالعه‌ی ملی در شهر – نه روستا- در سراسر استانها انجام شد. در مطالعه‌ی مصرف فرهنگی سال ۷۸، واحد تحلیل، خانوار بود و ۱۶هزار خانوار مورد بررسی قرار گرفت. با احتساب چهار تا پنج عضو هر خانوار، در این مرحله مطالعه روی حدود ۶۰ هزار نفر انجام شده است.
در ادامه در سال ۷۹ این طرح روی ۱۵هزار خانوار روستایی اجرا شد. مجموع این دو مطالعه(شهری و روستایی) موج اول طرح مصرف کالاهای فرهنگی را سازمان داد؛ طرحی که دکتر رجب‌زاده مدیر علمی آن بود.
در ادامه‌ی این بحث، مصرف فرهنگی وارد برنامه‌ی توسعه‌ی سوم شد. در برنامه‌ی توسعه‌ی سوم مقرر گردید بحث مصرف فرهنگی هر دو سال یکبار انجام شود. در برنامه‌ی سوم همچنین دو طرح دیگر برای انجام مصوب ‌شد؛ یکی طرح «ارزشها و نگرشهای ایرانیان» و دیگری طرح «سرشماری فضاها و اماکن فرهنگی ایران» بود که این دو طرح نیز در سال ۷۹ انجام شدند. در حقیقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سه طرح «مصرف فرهنگی»، «ارزشها و نگرشها» و «فضاهای فرهنگی» را اجرا کرد که فضاهای فرهنگی در حقیقت طرحی با روش سرشماری یا تمام شماری بود.
در سال ۸۲ بر اساس مصوبه‌ی‌ برنامه‌ی توسعه‌ی سوم، موج دوم طرح «پیمایش مصرف فرهنگی» انجام شد و تا نتایج به دست بیاید دو سال دیگر طول کشید.بنابر این کار در سال ۸۴ به گزارش‌نویسی رسید و دولت تغییر کرد. تغییر دولت سبب شد دولت بعدی نتایج این طرح را منتشر نکند و آن را کنار بگذارد. در نهایت سازمان تبلیغات اسلامی به میدان آمد و داده‌ها را گرفت و منتشر کرد. پس موج دوم به وسیله‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده، اما گزارش در سازمان تبلیغات اسلامی منتشر گردید. بین سال ۸۲ تا امسال (۹۸) با اینکه مصوبه‌ی برنامه‌ی توسعه مقرر کرده بود که این پژوهش دو سال به دو سال انجام شود، اما کار عملاً در ۱۶ سال گذشته متوقف شد.
دولتهای نهم و دهم باوری به طرحهای ملی و اثربخشی طرح‌ای ملی نداشتند و چند طرح دیگر را نیز متوقف کردند.
پژوهشگاه بر اساس مأموریت پایش فرهنگی کشور در سال ۹۷ مطالعات موج سوم را شروع کرد و کارهای مطالعاتی مقدماتی را انجام داد و در سال ۹۸ به میدان عملیات رفت. امسال در فاصله‌ی بهار و اوایل تابستان اطلاعات جمع‌آوری شد. با این توضیح که تعداد نمونه‌های موج سوم ۱۵ هزار و ۶۰۰ مورد برآورد گردید و واحد تحلیل از خانوار به فرد تغییر کرد.
این طرح را در سراسر کشور در ۳۱ مرکز استان، ۸۷ شهر غیرمرکز استان و ۵۰۰ روستا انجام دادیم که این نشان می‌دهد پراکندگی خوبی در این طرح وجود داشته است.
در گردآوری اطلاعات ۴۰۰ نفر با ما همکاری داشتند. نظارت و دقت داشتیم تا داده‌ها به‌خوبی گردآوری شوند. همچنین جامعه‌ی آماری ما از افراد ۱۵ تا ۷۵ سال تشکیل شده ‌است.
گزارش طی دو ماه گذشته آماده شده و در حدود یکماه پیش، از نتایج طرح رونمایی گردید اما این گزارش هنوز به انتشار عام نرسیده است. فقط در جلسه‌یی که داشتیم دوستان و معیدفر مدیرعلمی طرح گزارشی مجمل ارائه دادند و در حقیقت گزارش تفصیلی کشوری در حال آماده‌سازی است و گزارش تک‌تک استانها هم به‌تدریج آماده می‌شود.
مصرف فرهنگی را در ۱۲ تا ۱۳ حوزه مختلف بررسی کردیم. حوزه‌هایی که مورد توجه قرار گرفت فعالیتهای فرهنگی ایرانیان در زمینه‌های مذهبی، اجتماعی، ورزشی، تفریحی، هنری، کتابخوانی و روزنامه‌خوانی، مجله‌خوانی و مصرف رادیو و تلویزیون و انواع وسایل صوتی و تصویری، رایانه، اینترنت و تلفن همراه، سینما و تاتر و موسیقی و زمان فراغت و نیازهای فرهنگی بود. در موج سوم در قیاس با دو دوره‌ی پیش، موضوعات شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و موسیقی نیز اضافه شده است.
منظور ما این بود که مردم چقدر از ماهواره استفاده می‌کنند. به همین دلیل محقق این موارد را به‌عنوان کالای فرهنگی در نظر گرفته است. تیم تحقیق۱۳ یا ۱۴ خدمت و مقوله‌ی فرهنگی را به‌عنوان مهمترین مصارف فرهنگی تعیین کرد. برای مثال، سینما رفتن اقدامی فرهنگی است، همچنین تاتر رفتن و ورزش کردن، کار فرهنگی در نظر گرفته شده است.
از مقولات دیگری که در این طرح مورد توجه قرار گرفت اوقات فراغت و برنامه‌ریزی برای آن است. سالهای سال بحث اوقات فراغت و نحوه‌ی پر کردن مطلوب آن مطرح است. حسب نتایج پیمایش مورد بحث ما، مردم در روزهای تعطیل و در آخر هفته‌ها شش ساعت و نیم اوقات فراغت دارند. از نظر سفر ۵۸ درصد مردم اعلام کرده‌اند در سال گذشته برای تفریح، زیارت یا دیدن اقوام و آشنایان به سفر رفته‌اند و آمار تفکیکی و جزیی‌تر هم وجود دارد. هر فرد در سال گذشته ۱.۶ بار به سفر رفته است. بیشتر مسافرتها جنبه‌ی تفریحی داشته، پس از آن زیارت و سپس دیدن اقوام و خویشان در رتبه‌ی سوم مقاصد سفر ایرانیان قرار گرفته است.