میزان مصرف مواد شیری مردم نگران‌کننده است

   هاتف‌‌خبر – سیدحسین ضیابری سیدین – مواد و فرآورده‌های شیری با افزایش قیمت چندین باره در طول یکسال گذشته کم‌کم دارد از سبد مصرفی خانوار شهری و حتی روستایی حذف می‌شود.
با گران شدن انواع فرآورده‌های شیری همچون شیر، ماست، کره، پنیر، خامه و…کم‌کم این مواد با ارزش غذایی که در رشد و سلامت هر فرد نقشی موثر و کارساز دارند، از جمع خوراکیهای افراد رخت برمی‌بندد و به دلایلی که در همین گزارش به آنها اشاره خواهد شد، کاهش مصرف این مواد تاثیراتی مخرب در چگونگی زندگی، سلامتی و آینده‌ی ایرانیان برجای خواهد گذاشت.

سرانه‌ی مصرف شیر در ایران کمتر از استاندارد جهانی است
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه‌ی جامعه‌ی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اوایل امسال( نیمه‌ی دوم فروردین ماه ۱۳۹۸) هنوز زمانی که موج سوم و چهارم گرانی مواد شیری رخ نداده بود، گفت: امروزه میزان مصرف سرانه‌ی شیر و فرآورده‌های آن در هر جامعه یکی از مهمترین شاخصهای توسعه‌ی فرهنگی به شمار می‌آید.
زهرا عبداللهی در باره‌ی شیر و اهمیت مصرف آن در سلامت انسان گفت: شیر پس از آب به عنوان حیاتی‌ترین ماده‌ی موجود کره‌ی زمین شناخته می‌شود و کاملترین غذا و سرشار از مواد مغذی است که عمده نیازهای بدن انسان را از کودکی تا کهنسالی تأمین می‌کند. این نوشیدنی حیاتبخش منبع غنی از پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامینهای گروه B و A، قند، چربی و انرژی است و دانشمندان جهان هر روز ابعادی تازه از اسرار این غذای کامل را کشف کرده و به جوامع مختلف ارائه می‌دهند.
وی افزود: امروزه میزان مصرف سرانه‌ی شیر و فرآورده‌های آن در هر جامعه یکی از مهمترین شاخصهای توسعه‌ی فرهنگی به شمار می‌آید. بر اساس آخرین یافته‌های علمی در بررسی ارزش غذایی شیر و فرآورده‌های آن، مصرف سالانه ۲۰۰ لیتر از این ماده‌ی غذایی ارزشمند علاوه بر افزایش رشد و تضمین سلامت جسمی افراد موجب ارتقای هوش و قدرت فراگیری آنان می‌شود. افزایش توان کاری، طول عمر و پیشگیری از کارافتادگی زودهنگام از دیگر مزایای مصرف روزانه‌ی آن است. این ویژگیها زمانی تحقق خواهد یافت که مصرف شیر در همه‌ی طول زندگی تداوم داشته باشد و مصرف آن در هیچ مقطع سنی قطع نشود.
عبداللهی سپس بیان کرد: شیر با ارزشترین ماده‌ی غذایی است که تقریباً حاوی همه‌ی مواد لازم و ضروری برای رشد و ادامه‌ی حیات انسان است. میزان مصرف سرانه‌ی این ماده با سطح درآمد خانوارها ارتباطی مستقیم دارد و اهمیت مصرف شیر به گونه‌یی است که میزان مصرف روزانه‌ی آن در یک کشور تا حدی می‌تواند وضعیت تغذیه، بهداشت و سلامت افراد جامعه را نشان دهد. شیر یکی از مهمترین منابع تأمین کننده‌ی کلسیم و فسفر مورد نیاز بدن است، به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی که استخوان‌بندی بدن در حال رشد است، شیر می‌تواند به صورت مکمل غذایی هر نوع کمبود مواد مورد نیاز بدن را جبران کند.
وی ادامه داد: اهمیتهای گفته شده در مصرف شیر موجب گردیده تا سازمانهای بین‌المللی همچون سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو)، سازمان جهانی بهداشت(WHO) و صندوق بین‌المللی کودکان(UNICEF) نسبت به مسائل مربوط به شیر و فرآورده‌های آن توجه بسیاری نشان داده و از آن به عنوان یکی از شاخصهای تأمین حداقل احتیاجات غذایی جوامع استفاده کنند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه‌ی جامعه‌ی وزارت بهداشت سپس خاطر نشان کرد: متأسفانه مصرف سرانه شیر در کشور ما بسیار کمتر از میزان مطلوب و استاندارد موجود است. نتایج مطالعات مصرف غذایی خانوارهای ایرانی بیانگرآن است که سرانه‌ی مصرف از ۱۳۰ گرم در روز به ۱۹۰ گرم افزایش یافته است، اما همچنان از مقدار توصیه شده در سبد مطلوب غذایی کمتر است. با توجه به پیامدهای ناشی از عدم مصرف کافی شیر و لبنیات از جمله پوکی استخوان، سوء تغذیه، کندی رشد، کاهش بهره‌ی هوشی، بیماریهای لثه و دندان، کوتاهی قد و ناراحتیهای پوستی، ضرورت تبیین ارزش غذایی شیر و ترویج فرهنگ مصرف آن تا رسیدن به استانداردی مطلوب حائز اهمیت است.
گفتنی اینکه متوسط سرانه‌ی جهانی مصرف شیر ۱۶۵ کیلوگرم در سال یعنی ۴۵۳ گرم در روز است.
وی ادامه داد: اهمیت مصرف مواد لبنی زمانی بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم کلسیم پس از آهن، دومین ماده‌یی است که در ایران کمبود آن در رژیم غذایی افراد مشاهده شده است. همچنین شیر از نظر ارزش پروتئینی از اهمیتی ویژه بین مواد غذایی برخوردار است و به لحاظ اقتصادی نیز برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن استفاده از شیر مقرون به صرفه است. همچنین میزان ارزش غذایی یک لیتر شیر به لحاظ وجود مواد مغذی در آن، بیشتر از ۲۰۰ گرم گوشت است.

مصرف شیر چقدر می‌تواند در سلامتی انسان تاثیر داشته باشد؟
هر چند این مقام مسوول در سخنانش نگفته که دولت چه اقداماتی برای افزایش سرانه‌ی مصرف فرآورده‌های شیری در دست اقدام دارد یا تاکنون انجام داده اما می‌توان از حال و روز اقتصاد جامعه‌ی ما به خوبی دریافت که این روزها مصرف شیر و مواد شیری حتی ۱۳۰ گرم در روز که رکورد سال گذشته بوده نیز کاهش یافته است.
در باره‌ی فواید مصرف شیر هر چه گفته شود نمی‌توان حق مطلب را ادا کرد چون ارزنده‌ترین مواده‌ی خوراکی است که این موضوع برای کسی پنهان نیست. شیر به عنوان عضوی از خانواده‌ی مواد شیری می‌تواند تاثیرات فراوان در سلامتی انسان داشته باشد. خواص موجود در شیر می‌تواند دلیل جلوگیری از بروز بعضی از بیماریها یا بهبود آنها شود.
در جوامع امروزی که فشار خون بیماری فراگیر محسوب می‌شود یکی از دلایل بروز آن را می‌توان تغذیه‌ی نادرست دانست.
درتحقیقات به عمل آمده بیماری فشارخون را تنها با رعایت یک تغذیه‌ی مناسب می‌توان به مقدار قابل توجه کنترل کرد. کارشناسان اعلام کرده‌اند که مصرف سه واحد از مواد لبنی در روز در کنار پنج واحد مصرف سبزیجات و میوه به همراه رژیم کم نمک می‌تواند فشار خون را هم در بزرگسالان هم کودکان به مقدار قابل توجه کاهش دهد.
در حالی که هنوز مکانیسم و علت اصلی این روند مشخص نیست اما نکته اصلی را وجود کلسیم، پتاسیم، منیزیم و پروتئین درون شیر می‌دانند.
همچنین مطالعات فراوان ارتباط مصرف شیر و دیگر فراورده‌های لبنی را با کاهش ریسک ضایعات قلبی نشان داده است.این تحقیقات بر روی ساکنان نشان داده که کسانی که شیر زیاد مصرف می‌کنند کمتر در معرض بیماریهای قلبی قرار می‌گیرند. این ارتباط مستقیم به عوامل گوناگون ممکن است مرتبط باشد اما تحقیقات یاد شده نشانگر این است که وجود کلسیم در شیر این ارتباط را قویتر می‌کند. وجود کلسیم فراوان در شیر کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد و میزان کلسترول خوب را افزایش داده که هر دو فاکتور به عنوان عوامل کاهش دهنده‌ی ریسک ابتلا به امراض قلبی شناخته شده‌اند.
این را هم باید اضافه کرد که بر خلاف تصور جامعه تحقیقات ثابت کرده است که افرادی که مصرف‌کننده‌ی دائم شیر و محصولات لبنی هستند به نسبت لاغرتر از مابقی افراد به نظر می‌آیند.
تحقیقات نشان داده که مصرف شیر و دیگر لبنیات به عنوان کالریهایی که برای کنترل رژیم غذایی مفید هستند ارتباطی مستقیم با افزایش کاهش وزن به ویژه در ناحیه‌ی شکم دارد. تاثیر ویژه‌ی مصرف شیر را وقتی بهتر متوجه می‌شویم که بدانیم افزایش چربی مخصوصاً در ناحیه‌ی شکم چه ابعاد خطرناکی برای سلامت انسان دارد.
با همه‌ی این موارد چیزی را که این روزها نمی‌شود کتمان کرد، بیتوجهی دولت به سلامت و بهداشت افراد جامعه و کم‌توجهی خود مردم در گرانی کالاهای اساسی و غیراساسی، به سلامت فردی است.
با وجود روند افزایشی قیمتها که بدون هیچگونه نظارت هم‌اکنون امان مردم را بریده، با حذف گوشت، مرغ، فرآورده‌های شیری و دیگر مواد مغذی بیش از هر چیز گویا سلامت افراد جامعه نشانه گرفته شده است.