آقای باقری خطیبانی را شهردار رشت کنید!

(۱)
هاتف‌نیوز – سیدی حسین ضیابری سیدین – سالها پیش هنگامی که در دبستان تحصیل می‌کردم همیشه موضوع انتخاب مبصر کلاس برایم جالب و مهم بود. از آنجایی که دانش‌آموزی منظم و مرتب بودم، همیشه خودم را یک پای انتخاب مبصر کلاس می‌دیدم و یکی دو بار هم مبصر شدم. اما موضوعی در ذهنم در یکی از پایه‌های ابتدایی تحصیل به عنوان موضوعی محوری که از منطق و استدلالی قابل دفاع نیز برخوردار است، نقش بسته و هیچگاه فراموشم نمی‌شود و آن عملکرد یکی از معلمانم در گزینش مبصر کلاس بود.
در آن سال، معلممان پس از چند روزی که از آغاز سال تحصیلی گذشته بود و تقریباً به ویژگیهای بسیاری از دانش‌آموزان پی برده بود، در حالی که من فکر می‌کردم مرا به عنوان مبصر کلاس انتخاب می‌کند، در کمال ناباوری یکی از شلوغترین و بی‌نظمترین شاگردان کلاس را به این کار گمارد. بسیار متعجب شدم و شگفتی وصف‌ناشدنی به من دست داد. شوکه شده بودم. چند روز با خودم کلنجار رفتم، دیدم نمی‌توانم دلیل یا دلایل این موضوع را به خوبی دریابم. برایم قابل فهم و درک نبود. بالاخره یک روز دل به دریا زدم و در یکی از روزها هنگام زنگ تفریح با نهایت ادب و احترام با همان زبان کودکانه از معلم تقریباً سن و سال‌دار آن سالمان پرسیدم که چرا بین این همه دانش‌آموز، فلانی که جزو شلوغترین افراد کلاس است را به عنوان مبصر کلاس انتخاب کرده ‌است؟ مگر نه این است که مبصر بایستی خود منظم و بااخلاق باشد؟ آیا این کار اقدامی دور از منطق و عدالت نیست؟
معلم دنیادیده‌ی ما با کمال خوشرویی و در نهایت صداقت و صمیمیت دست روی شانه‌هایم گذاشت و گفت: تو دانش‌آموز خوبی هستی اما لزوماً دانش‌آموزان خوب نبایستی مبصر شوند!
بیشتر تعجب کردم و پرسیدم: مگر نبایستی مبصر کلاس الگویی برای دیگران باشد؟ بنا بر این بایستی مبصر کلاس از بین افراد منضبط و بااخلاق انتخاب شود.
گفت: مبصر بایستی بتواند نظم را در کلاس هنگامی که معلم نیست برقرار کند. اگر من افراد خجول، کم‌حرف، منظم و ساکت را مبصر کنم، کاری بزرگ و یا خارق‌العاده انجام نداده‌ام چون آنها معمولاً در برخورد با افراد شلوغ و شیطان کم می‌آورند، از کوره در می‌روند و نمی‌دانند چکار کنند و همین موضوع سبب اغتشاش و بی‌نظمی در کلاس می‌شود؛ اما با انتخاب یک فرد شلوغ و کسی که همیشه در کلاس مساله ایجاد می‌کند به عنوان مبصر، تلاش می‌کنم هم با نظارت بیشتر، او را برای برقراری نظم در کلاس تشویق و هدایت کنم و هم فرصتی به او داده باشم تا بتواند خود را اصلاح کند و منظم و بااخلاق شود. یعنی با یک تیر دو نشان می‌زنم. به من ثابت‌ شده که این افراد بهتر می‌توانند نظم را در کلاس برقرار کنند، چون نخست اینکه خودشان که کلاس را شلوغ می‌کردند از صحنه‌ی بی‌نظمی کلاس خارج شده‌اند و دوم اینکه دیگران هم از او حساب می‌برند.
از درایت و ذکاوت معلم خود لذت بردم و منطق او را پذیرفتم. بعدها متوجه شدم این کار هر ساله‌ی او است و با این کار کلاسهایی را که او معلمش بوده، جزو بهترین کلاسها از نظر نظم و انضباط محسوب می‌شدند.

(۲)
کارشناسان و آگاهان دانش مدیریت تعاریفی بسیار متفاوت در باره‌ی کنترل و نظارت بر یک سیستم به کار می‌برند و هر یک از زاویه‌یی ویژه به این موضوع می‌نگرند اما بیشتر آنها به این مساله اذعان دارند که کنترل و نظارت فرآیندی است که «بایدها» را با «هست‌ها»، «مناسب و مطلوب بودن‌ها» را با «وجودها و موجودها»، «پیش‌‌فرض‌ها» را با «پیشامدها» و «عملکردها و دستاوردها» را با «پیش‌‌بینیها» مقایسه می‌کند و با این مقایسه‌گری تصویری روشن از اختلاف این دو پروسه و فرآیند را برای بهبود عملکردها در اختیار مسوولان و مدیران ارشد یک سازمان قرار می‌دهد.
بنا بر این به نظر کارشناسان دانش مدیریت بایستی پذیرفت هنگامی که برنامه‌یی تهیه‌ می‌شود، باید به وسیله‌ی مجری یا مجریانی با سازماندهی مشخص، همچنین رهبری و هدایت معلوم برای تحقق برنامه و اهداف، اجرا گردد و در طول اجرای یک پروژه یا برنامه همه‌ی نیروها و امکانات نیز بسیج شده و اطمینان کامل به روند اجرایی در جزء جزء بدنه‌ی مدیریتی و نظارتی وجود داشته باشد. یعنی تنها با این روش است که دقیقاً همه‌ی نیروها و امکانات به سمت اهداف ترسیم شده به کارگیری می‌شوند.
پس از اجرا هم بایستی علی‌رغم همه‌ی کنترلها و نظارتهایی که در طول اجرای پروژه صورت گرفته و می‌گیرد، نظارتها تداوم یابد تا ارزیابیهای برنامه‌ی اجرا شده کامل گردد و نتیجه‌ و سود حاصل از اجرای یک طرح یا پروژه به جامعه برسد؛ همچنین در ادامه مجریان از مستندسازی راهکارها و نحوه‌ی استفاده‌ی امکانات و روشهای اجرای طرح و پروژه، برای بهره‌‌گیری آیندگان دور نشوند.
آشکارا می‌توان دریافت که در یک کار جمعی و گروهی بایستی برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و نظارت همراستا با هم باشد تا کارآیی و اثربخشی لازم حاصل گردد و گرنه نتیجه‌ی مطلوب به دست نمی‌‌آید.
تحقیقات میدانی بسیاری از پروژه‌های اجرا شده در شهرهای کوچک و بزرگ نشان می‌دهد که موفقیت یک طرح یا پروژه در گرو وجود همدلی و همکاری بین همه‌ی نیروهای برنامه‌ریز، مجری و ناظر محقق خواهد شد و اگر در هر بخش مشکلی پیش آید، قطعاً نتیجه‌ی کار چیزی نیست که انتظارش کشیده می‌شد.
تعیین معیار و ضابطه‌های کنترل و نظارت هم همیشه مشخص است اگر دستگاهها و نیروهای ناظر واقعاً درست عمل کنند کارها و اقداماتی که روی کاغذ ترسیم شده و پیش‌بینی گردیده‌اند، به یقین بهتر عملی می‌شوند.
بدون شک کار نظارت بایستی در تمام طول مدت اجرای پروژه بدون وقفه دنبال شود و نیروهای ناظر بایستی لحظه به لحظه پیگیر زمینه‌های اجرایی باشند و تصور نکنند که انجام مصاحبه و گفت‌وگو با رسانه‌های گروهی یا ارائه‌ی نطق و سخنرانی یا درج مقاله و مطلب، می‌تواند وظیفه‌ی نظارتی ناظران را از آنها ساقط کند.چون اگر کاری اشکال داشته باشد به پای همه‌ی عوامل و نیروهای مرتبط نوشته می‌شود و تنها مشکلات را نمی‌توان به حساب مجریان آنها منظور کرد.
اصول اصلی دانش مدیریت حکم می‌کند که همان اندازه که مجری را در اجرای پروژه‌یی که ضعیف می‌دانیم، مقصر تلقی می‌کنیم، ناظران را هم در اجرای این ضعفها مقصر بدانیم؛ چون فرآیندی که از طریق معیارهای اصلی دانش مدیریت به ارزیابی عملکردها منتهی می‌شود شامل فرآیندهای نظارتی هم هست و تنها به دایره‌ی اجرا معطوف نمی‌گردد.
به همین دلیل است وقتی که در حوادث غیرمترقبه ساختمانی فرو می‌ریزد و یا خسارتی به بار می‌آورد علاوه بر مجری یا مجریان، پای مهندسان ناظر آن نیز به میان می‌آید. مهندس ناظر نمی‌تواند وجود نقص یا اشکال را از خود مبرا کند.
(۳)
در طول چند هفته‌ی گذشته شاهد اوج حملات آقای محمود باقری خطیبانی به شهردار رشت بوده‌ایم. بایستی تنها یک پرسش اساسی از آقای خطیانی نمود و آن اینکه «آیا اگر شما عملکرد شهردار رشت را اینهمه دچار مشکل و نقص می‌دانید چرا تاکنون اقدامی عملی برای رفع اشکالات ادعایی انجام نداده‌اید؟»
شهرداری رشت بودید با این میزان درآمد کم شهرداری که هر روز هم به دلیل کاهش ساخت‌وسازهای شهری و کم شدن صدور پروانه‌ی ساخت رو به افول است، می‌توانستید پروژه‌های بزرگ در رشت اجرا کنید؟ مردم شهر رشت چند سال بایستی منتظر اجرای پروژه‌های اساسی و زیربنایی در شهر باشند؟ راستی آقای باقری آیا می‌دانید بودجه‌ی یکسال کلانشهرهایی همچون مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز و… چقدر است؟
آیا نمی‌دانید بودجه‌ی سال 95 شهرداری مشهد ۱۰ هزار و ۱۳۴ میلیارد تومان، بودجه‌ی سال ۹۵ شهرداری اصفهان دو هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان، بودجه‌ی سال ۹۵ شهرداری شیراز دو هزار و ۷۸۶ میلیارد تومان و بودجه‌ی سال ۹۵ شهرداری رشت در صورت تحقق بودجه به طور کامل، تنها ۸۵۰ میلیارد تومان است؟
شما به عنوان یک عضو شورا چه تدابیری در جهت ایجاد درآمدهای پایدار برای شهرداری رشت اندیشیده‌اید؟ مگر شما عضو شورا و سیاستگذار برنامه‌های اجرایی شهرداری نیستید؟ آیا تنها وظیفه‌ی شما مصاحبه، نطق و انتقاد است؟
به نظر شما وظیفه‌ی نظارتی یک عضو شورا فقط انجام مصاحبه، ایراد نطق، بیان انتقاد و روکردن اسناد و مدارک است؟ به نظر می‌رسد انتقاد کردن آسانترین کار ممکن از یک سیستم باشد.
من به عنوان کسی که از شورای اول شهر رشت یک پای بیشتر جلسات شورا بوده‌ام به این تجربه رسیده‌ام: «کسی که بیشتر از همه انتقاد می‌کند، کمتر از همه برنامه و طرح هم دارد.» شما تاکنون چه طرحهای اجرایی یا دارای قابلیت اجرا برای شهر رشت و یا حتی شهرداری، به عنوان سیاستگذار پارلمان محلی ارائه داده‌‌اید تا شهردار آن را اجرا کند؟
به نظر من اعضای شورای شهر رشت بایستی جمع شوند و به شما به عنوان شهردار آینده‌ی رشت رای دهند تا ببینیم در زمان شهرداری شما چه گلی به سر این شهر و شهروندانش زده خواهد شد؟ شاید آنگاه «ثابت‌قدمی» پیدا شود و بتواند از «خطیبانی» انتقاد کند؟!