بیمه و چالشهای آن در ایران

کوروش ابومحبوب – کارشناس ارشد مدیریت بیمه

در جهان امروز رشد و توسعه اقتصادی هر کشوری جایگاه بین المللی آن را رقم می زند و کشورها برای آنکه بتوانند در عرصه بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشند باید شاخص های توسعه یافتگی خود را بهبود بخشند.
صنعت بیمه به عنوان یکی از شاخص های توسعه دارای دو وظیفه مهم می باشد اولاٌ یک واحد اقتصادی است که باید درجهت سوددهی قدم بردارد و با فروش خدمات بیمه ای و عملیات سرمایه گذاری مناسب به این هدف برسد ، ثانیاٌ با پشتیبانی از تولید ، بازرگانی ، صنعت و خدمات ایجاد اطمینان خاطر برای اقشار مختلف جامعه به وجود آورد تا روند سازندگی و پیشرفت تسهیل شود.
لذا با پشتوانه بیمه ای قوی و کارآمد ، نظام اقتصادی کشور دچار زیان و ضرر نخواهد شدو یا کمتر ضرر می کند.صنعت بیمه با ایجاد امنیت باعث ترمیم وضع اقتصادی کشور ، افزایش مبادلات ، توسعه سرمایه گذاری و بهبود وضع معیشتی مردم کشور خواهدشد و با تشکیل پس اندازهای بزرگ حفظ ثروت ملی را به ارمغان می آورد.
صنعت بیمه بازرگانی در کشور ما با قدمت 83 ساله و متشکل از یک نهاد حاکمیتی ( بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران ) و یک شرکت بیمه دولتی ( شرکت سهامی بیمه ایران ) و شرکت های بیمه خصوصی و کار گزاریهای رسمی و با حدود هشتاد هزار نفر شاغل در این صنعت دارای رتبه چهل و ششم از نظر حق بیمه های تولیدی در جهان می باشد.
سرانه حق بیمه در ایران 85 دلار است در حالیکه میانگین این عدد در جهان حدود 700 دلار می باشد و ضریب نفوذ بیمه در کشور ما 73/1 است در صورتیکه این ضریب بطور متوسط در جهان 5/7 می باشد.
آمار فوق الذکر بیانگر ناکارآمدی صنعت بیمه و فاصله زیاد آن با سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران است زیرا در این سند می بایست ضریب نفوذ بیمه یعنی نسبت حق بیمه های تولیدی به تولید ناخالص داخلی به 7 درصد برسد بنابراین می بایست طی 11 سال آینده و تا ایران 1404 صنعت بیمه با جدیت و سرعت بیشتر حرکت کند تا روند توسعه یافتگی ایران را کامل نماید.
حال با بررسی وضعیت صنعت بیمه های بازرگانی در کشور به چالش هایی بر می خوریم که جای تامل و بررسی دارد و امید است تا ظرف 11 سال آینده با تمام قوا در جهت رفع آنها اقدام گردد.
1.فقر فرهنگ بیمه در کشور : علیرغم سابقه نسبتاٌ طولانی بیمه در ایران ، هنوز خیلی از آحاد مردم همچون بازرگانان ، تولید کنندگان ، توزیع کنندگان ، صنعتگران و …. آشنایی کافی با بیمه و مزایا و پوشش های مختلف آن ندارند و بیمه را فقط در زمان بیماری و تصادفات تعبیر می کنند. اما یکی از مقصرین اصلی این موضوع عدم اطلاع رسانی کامل و شفاف شرکت های بیمه و کارشناسان مربوطه است.
2.ریسک ناپذیری مدیران شرکت های دولتی : هنوز خیلی از مدیران به دلیل دسترسی به بودجه های کافی ، حوادثی را که می توانند زیر پوشش بیمه ببرند با همان منابع مالی جبران می کنند و هزینه های بیمه را زاید و بی معنا انگاشته و توجهی به اخذ پوشش های مختلف و مناسب بیمه ای ندارند.
3. خلا و نقصان در قوانین و مقررات بیمه ای : اگر برخی از پوشش های بیمه ای اجباری باشد و هرکس مسئولیت ضرر و زیان کار خود را نسبت به دیگران بپذیرد و پاسخگو باشد ، خیلی از آسیب های اجتماعی بروز نمی کند و ثروت ملی حفظ می گردد. آحاد جامعه نیز مجبور به انتقال مسئولیت خود به شرکتهای بیمه خواهند شد.
4.نبود عدالت بیمه ای : شرکت های بیمه مسئول کاهش ریسک نیستند بلکه باید از طریق ابزار نرخ گذاری روی کاهش ریسک تاثیر گذار باشند بطوریکه فردی که ریسک بالاتری دارد حق بیمه بیشتری پرداخت نماید تا ناچار باشد ریسکش را مدیریت کند. به عنوان مثال از یک راننده پرخطر و یک راننده کم خطر نباید حق بیمه یکسانی گرفت.
5. عدم تطابق محصولات بیمه ای با تقاضای جامعه : از آنجائیکه در صنعت بیمه ، دو جنبه عرضه و تقاضا بسیار مهم است لذا بازار بیمه با مشکل ارائه نامناسب خدمات بیمه ای بدلیل بروز نبودن محصولات ، پاسخگو نبودن به نیاز های واقعی مردم و عدم پوشش بسیاری از ریسک های موجود ، ناعادلانه بودن به دلیل عدم انطباق با محاسبات دقیق بیمه ای و نبود بازاریابی مناسب و تبلیغات و معرفی ناکافی محصولات بیمه ای مواجه است.
6. عدم وجود نیروهای کارشناسی متخصص و کارآمد در صنعت بیمه : همکنون تعداد زیادی از کارشناسان و فروشندگان شرکتهای بیمه فاقد تحصیلات و تخصص لازم در حوزه بیمه می باشند لذا تربیت نیروهای متخصص برای اداره صنعت بیمه کشور یک ضرورت آشکار است و باید برای تربیت مدیران و کارشناسان صنعت بیمه ، آموزش های فنی و تخصصی در قالب برنامه های آموزشی تشکیل گردد.
7. کمبود اطمینان خاطر در مردم نسبت به شرکتهای بیمه در عمل به تعهدات خود
8. طولانی بودن فرآیند دریافت خسارات در شرکت های بیمه
9.ناهمگون بودن پرتفوی شرکت های بیمه