هاتفخبر – در گاهشماری ایرانی هر روز از ماه، نامی ویژه دارد. بهعنوان نمونه، روز نخست هر ماه، «اورمزد روز» و روز سیزدهم هر ماه «تیر روز» نامیده میشود و متعلق به ایزد تیر است. تیر در زبان اوستایی «تیشتَریَه» خوانده میشود و هم نام تیشتر، «ایزد باران» است. با توجه به اطلاق نام ایزد باران به روز سیزدهم هر ماه میتوان گفت که تیر در نزد ایرانیان باستان نمادی از باران و به ویژه رحمت الهی بوده است.
سیزدهمین روز از ماه فروردین نیز «تیر یا تِشتَر» نام دارد. ایزد تیر همان «ایزد باران» است. در باور نیاکانمان برای اینکه ایزدباران در سال نو پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد، باید مردمان در نیایش «روز تیر» از این ایزد یاد کنند و از او در خواست باریدن باران نمایند. در ایران باستان پس از برگزاری دوازده روز آیینهای نوروزی سیزدهم روز که به «ایزد باران» تعلق داشته، مردم به دره و دشت و صحرا و کنار جویبارها میرفتند و به شادی و پایکوبی میپرداختند و آرزوی «بارش باران» این رحمت الهی را از خداوند مینمودند.
سبزههای خود را در کنار جویبارها به آب روان میسپارند و آرزو میکنند که سالی پربرکت، شاد و خرم داشته باشند. تا پسین آن روز را بیرون از خانه هستند و در طبیعت و میان سبزه و صحرا به شادمانی میپردازند. برخیها به اشتباه گمان گمان میکردند که واژهی سیزده به در بهمعنای «در کردن نحسیِ روز سیزده» است. اما نیاکانمان برداشتی دیگر داشتهاند. آنها به چنین چیزی اعتقاد نداشتند. «در» به جای «دره و دشت» نشستهاست و میتواند جایگزین آنها شود. بهعنوان نمونه علامه دهخدا، واژهی «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» میداند.
چو هر دو سپاه اندرآمد ز جای تو گفتی که دارد در و دشت پای پس با نگاهی کلی میتوان گفت که واژهی «سیزدهبهدر» بهمعنای این است که «سیزدهم ماه فروردین را به در و دشت شویم» یعنی همان معنی بیرونرفتن و در دامان طبیعت سرکردن را میدهد.
اشتباه نشود باید «سیزده به در» را به همین شکل نوشت یعنی روز سیزه یا تیرروز را به دره و دشت برویم و برای نعمتهای خداوندی سپاسگزاری کنیم و از خداوند بخواهیم تا رحمت خود را بر ما ببارد. نیاکانمان بسیار هوشمند بودهاند و همواره با طبیعت زندگی میکردند و آیینهای ریشهدار ایرانی به خوبی این هوشمندی را نمایان میسازند.
در پایان نیایش باران در «تیرروز» ماه فروردین که به «سیزدهبهدر» مشهود است.
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
