«نوروز» می‌تواند به رونق «صنایع دستی» گیلان کمک کند

هاتف‌خبر‌- سیدحسین ضیابری سیدین – بیش از ۲۴ هزار هنرمند صنایع دستی در بیشتر از هشتاد رشته‌ی صنایع دستی مختلف در استان گیلان فعالیت می‌کنند و ۶۴ محصول از اقلام صنایع دستی این استان هم تاکنون توانسته‌اند «نشان مرغوبیت» دریافت کرده و حتی شش کالای تولیدی استان هم «نشان یونسکو» بگیرند. این محصولات را «رشتی‌دوزی»، «لباس محلی»، «چادرشب‌بافی»، «خراطی»، «چوب‌تراشی»، «گره چینی»، «نازک‌کاری»، «منبت و معرق چوب»، «حصیربافی»، «بامبوبافی»، «مرواربافی»، «سفالگری»، «کاشی معرق»، «مینای خانه‌بندی»، «چلنگری»، «قلمزنی»، «گلیم‌بافی»، «جاجیم‌بافی»، «شال‌بافی»، «نمدمالی»، «جوراب‌بافی»، «عروسک‌بافی» و «قلاب‌بافی» که از هنرهای سنتی و صنایع دستی گیلان هستند، تشکیل می‌دهند.

گیلان با این ظرفیت مناسب در زمینه‌ی صنایع دستی می‌تواند کم‌کم به سمتی پیش برود که با کیفیت‌بخشی هر چه بیشتر و با برندسازی سبب جلب توجه گردشگران و حتی گیلانیان به صنایع دستی اصیل خود باشد.
گذشته از روستای قاسم‌آباد رودسر که به همت ‌اداره‌ی کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان به وسیله‌ی شورای جهانی صنایع ‌دستی روز 28 ژانویه 2020 با محوریت چادرشب‌‌بافی در فهرست «شهرها و روستاهای جهانی صنایع ‌دستی» ثبت شد ما توانستیم روستاها و شهرهای ملی صنایع دستی را هم در استان گیلان به ثبت برسانیم و مرکز استان هم به عنوان «شهر ملی رشتي‌دوزی» ثبت گردید.

بنا بر این بی‌ربط هم نیست که هنرمندان صنایع دستی را «سفیران فرهنگی یک سرزمین» بدانیم و از آنها برای ترویج فرهنگ بومی بیش از پیش بهره‌ببریم.
هنرمندان صنایع دستی با دستهای توانای خود به مواد اولیه‌ی تولید خود جانی دوباره می‌دهند و به وسیله‌ی رنگها و لعابهای آن سخن می‌گویند، به همین دلیل صنایع دستی به دلیل انتقال حس و اصالت از طریق دست می‌تواند تاثیری عمیق در افکار و باورهای جامعه‌ی هدف باشد.
مرکز استان گیلان که امسال به عنوان «شهر ملی رشتی‌دوزی» ثبت شد، اعتباری ویژه به دست آورده است. هر چند این اعتبار با مدد سالیانی دراز در هنر رشتی‌دوزی به دست آمده و اصولاُ خاستگاه رشتی‌دوزی شهر رشت به عنوان مرکز استان گیلان بوده است زیرا که جغرافیای طبیعی این منطقه زمینه‌یی مناسب برای پرورش کرم ابریشم بوده و آنچه رشتی‌دوزی (منسوب به رشت) را از قلابدوزیهای دیگر نقاط ایران متمایز و متفاوت می‌کند، تنوع رنگ و فراوانی ابریشم کار شده و تنوع تکنیکهای دوخت در این هنر دستی است.
عالیه صادقی یکی از هنرمندان رشتی‌دوری می‌گوید: در قدیم رشتی‌دوزی دارای سه مرحله‌ی ابریشم‌تابی، رنگرزی و طراحی بود. انواع قلابدوزی به روش ساده، قلابدوزی به روش ضخیم دوزی(برجسته) و قلابدوزی به روش معرق است. قلاب اصلیترین ابزار رشتی‌دوزی و بسیار شبیه درفش است. پارچه‌ی کار هم معمولاً از پارچه‌های ماهوت، فوتر و یا مخمل رنگی است و برای نخ از ابریشم طبیعی در رنگهای گوناگون استفاده می‌شود.
این هنرمند رشتی‌دور افزود: نقوش رایج در رشتی‌دوزی، هشتی نوک تیز، هلالی، بشقابی، هشتی تاجی، حاشیه‌ی سلسله‌یی، چهار گل، لچکی، ترنج لوزی، طرح گلدانی، ‌لاله عباسی، ‌ بته جقه ترنجی، نیم ترنجی، ‌ قهر و آشتی، ترمه‌یی، گلهای شاه‌عباسی و طرحهای اسلیمی است.
او می‌افزاید: رشتی‌دوزی که قدمت آن را یادها ثبت نکرده «قلابدوزی» نام داشت و به گفته‌ی استاد بی‌پناه از استادان مسلم این رشته این نام(رشتی‌دوزی) از زمانی رواج یافت که فردی به نام «حسین رشتی» طرحی زد و نام خود بر آن حک کرد و آن اثر به دست یک مولف رسید و در کتابی هم چاپ شد. از آن پس این هنر به «رشتی‌دوزی» شهرت یافته است.
نمونه‌ی بسیار ارزشمند رشتی‌دوزی، چادر مربوط به محمد شاه قاجار است که اکنون در موزه‌ی هنر «کلیولند آمریکا» نگهداری می‌شود.

رشتی‌دوزی (قلابدوزی رشت) یکی از رودوزیهای سنتی ایران و از صنایع دستی گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران- میراث فرهنگی ناملموس(معنوی) به ثبت رسیده ‌است.
در این کار زمینه‌ی پارچه به وسیله نخهای ابریشمی رنگین به گونه‌یی بسیار زیبا و چشم‌نواز تزیین می‌شود.
با این اوصاف هنوز این هنر دست در گیلان و حتی شهر رشت به خوبی نزد مردم شناخته شده نیست و هنرمندان این صنعت دستی به خوبی نتوانسته‌اند از مزایای اقتصادی آن بهره ببرند.
آیین، مناسبتها، برنامه‌های مختلف دولتی و غیردولتی فرصتی مناسب است تا هر چه بیشتر صنایع دستی شهرمان را به همگان بشناسانیم.
نوروز یکی از این آیینها است که می‌تواند فرصتی باشد تا هدایایی که تهیه می‌کنیم بر پایه‌ی صنایع دستی شهرمان باشد. هر یک از هشتاد صنعت دستی استان گیلان و به ویژه هنرها و صنایع دستی شاخص استان می‌تواند زمینه‌یی اقتصادی برای پردازندگان این فن و هنر باشد به شرطی که جامعه به خوبی از اهمیت تاثیرات مهم فرهنگی و انتقال اندیشه‌های عمیق که پشت تولید این آثار است، آگاه بوده و درجهت نشر و گشترس آن به هر طریق ممکن گام بردارد.
به همین دلیل نوروز که موسمی ویژه نزد ایرانیان است می‌تواند برای هر یک از شهرهای استان گیلان و به ویژه مرکز آن فرصت و امکانی باشد تا هر چه بیشتر توجه آحاد گوناگون جامعه را به صنایع دستی شاخص جلب کنیم.