مردان فوتبال ایران و رویای شکست طلسم ۴۳ ساله

هاتف‌خبر – مسابقات فوتبال جام ملتهای آسیا در حالی در کشور امارات آغاز می‌شود که از آخرین قهرمانی ایران در این رقابتها بیش از چهل سال می‌گذرد.
ضربه‌ی کاشته‌ی دقیق و تماشایی علی پروین در دقیقه‌ی ۷۱ مسابقه‌ی نهایی با کویت در سال ۱۹۷۶ آخرین جام آسیایی را نصیب تیم ملی ایران کرد. این سومین قهرمانی متوالی ملی پوشان ایرانی در جام ملتهای آسیا بود که دیگر هرگز تکرار نشد؛ هتریکی که ایران را به یکی از قدرتهای قاره در این رقابتها تبدیل کرد.
به نوشته‌ی «یورونیوز» آخرین گل تیم ایران در این رقابتها را نیز رضا قوچان‌نژاد در دور پیشین پیش از حذف تیم ملی از تورنمنت مقابل عراق به ثمر رساند. ضربه‌ی سر زیبای گوچی در دقیقه‌ی ۱۱۹ ایران ۱۰ نفره را در تورنمنت نگاه داشت اما ضربات پنالتی حکم به صعود عراق از مرحله‌ی یک چهارم داد.
ملی‌پوشان اینک بار دیگر اما بسیار امیدوارتر نسبت به گذشته برای کسب قهرمانی پا به این رقابتها گذاشته‌اند. تیم ملی پس از سالها هدایت و مربیگری کی‌روش به هماهنگی تاکتیکی قابل توجهی دست یافته و شناخت متقابل کادر فنی و بازیکنان از یکدیگر یکی از مهمترین برگهای برنده‌ی تیم ایران در این رقابتها محسوب می‌شود.
غیر از دو سه چهره‌ی جدید همچون احمد نوراللهی، محمدحسین کنعانی‌زادگان یا پیام نیازمند که برخی پیشتر نیز فرصت شرکت در اردوهای تیم ملی را داشتند مابقی بازیکنان همان چهره‌های نام‌آشنای سالهای اخیر و شرکت‌کنندگان در بازیهای انتخابی و مرحله‌ی نهایی رقابتهای جام جهانی هستند که به خوبی با نحوه‌ی بازی یکدیگر و نیز تفکرات سرمربی پرتغالی آشنایی دارند.
شاگردان کی‌روش جدا از یکدستی، همدلی، پشتکار و اراده‌یی قوی برای کسب موفقیت در این تورنمنت از شانس و اقبال خوب نیز بی‌بهره نبوده‌اند.
بر اساس قرعه‌کشی انجام شده تیم ایران در یکی از آسانترین گروه‌های مرحله‌ی نخست قرار گرفته و صدرنشینی بسیار محتمل در این گروه کار را برای شاگردان کی‌روش در مرحله‌ی حذفی و تا پیش از نیمه‌نهایی آسان خواهد کرد.

بخت دیگر ایران ورود به مرحله‌ی حذفی با مسابقه‌یی آسانتر از دیگر رقبا است. تیم ملی در معدود گروه‌هایی از این مسابقات قرار گرفته که در صورت صدرنشینی، در نخستین دیدار مرحله‌ی حذفی با یکی از تیمهای سوم گروه‌های دیگر مسابقه خواهد داد.
همانطور که زین‌الدین زیدان گفته بود: «برای موفقیت اگر شانس همراهتان نباشد گاهی همه قدرتهای جهان نیز به دردتان نخواهد خورد.»
اگر اتفاقات و شگفتیهای فوتبال را کنار بگذاریم به ظاهر همه چیز برای صعود آسان و مسیر هموار پسران فوتبال ابران تا نیمه‌نهایی مهیا است. اما آیا همه‌ی اینها برای قهرمانی کافی است؟
اختلاف دوازده پله‌یی ایران و نزدیکترین رقیب آسیایی‌اش، استرالیا در آخرین رنکینگ فیفا حکایت از برتری تیم ملی فوتبال ایران از نظر آمار و ارقام و کسب موفقیت در دیدارهای رسمی و دوستانه‌ی اخیر دارد. این برتری خود به خود توقع و انتظارات را برای گرفتن نتیجه‌ی دلخواه بالا می‌برد، گرچه خیلیها هنوز به رنکینگ فیفا اعتقاد ندارند و تیم ایران را از نظر کیفی پایینتر از ژاپن و استرالیا ارزیابی می‌کنند.
ایران در رنکینگ ماه دسامبر سال گذشته میلادی در رتبه‌ی ۲۹ جهان قرار گرفت و همچنان جایگاه خود را به عنوان تیم اول آسیا پس از استرالیا، ژاپن و کره‌ی جنوبی حفظ کرد.
نمایش قابل قبول تیم ملی ایران در دو دیدار مقابل پرتغال و اسپانیا به رغم صعود نکردن از گروه بسیار دشوار مرحله‌ی مقدماتی جام جهانی روسیه این امیدواری را بین فوتبالدوستان به وجود آورده است که تیم با تقویت و حضور در دیدارهای تدارکاتی بیشتر و البته تغییر تاکتیک برای نمایشی متفاوت مقابل تیمهای آسیایی بتواند برای نخستین بار پس از نزدیک به نیم قرن جام قهرمانی این مسابقات را به خانه بیاورد.
تدارکات خوب که هرگز حاصل نشد، شاید هم نخواستند(نخواستیم) که اتفاق بیافتد. اما تغییر تاکتیک برای ورود به این تورنمنت اجتناب‌ناپذیر نشان می‌داد، ضرورتی که کی‌روش زیر فشار افکار عمومی و البته رسانه‌های منتقد به ظاهر آنرا پذیرفت و تلاش کرد در دیدارهای تدارکاتی آن را به کار ببندد.
از سویی دیگر در دیدارهایی که در فاصله‌ی جام جهانی و این تورنمنت انجام شد، مهره‌های بسیار کارآمد و تاکتیک‌پذیر کی‌روش نشان دادند که به شرط هماهنگی بیشتر، در بازی مالکانه و تهاجمی نیز می‌توانند حرفهای برای گفتن داشته باشند، هرچند که رسوب تفکرات دفاعی در لایه‌های ذهنی آنها پس از هفت سال همچنان در شیوه‌ی بازی ملی‌پوشان به چشم می‌خورد.
دیگر شاخصه‌یی که تیم ملی ایران را از دیگر رقبا در این تورنمنت متمایز می‌کند یکدستی، انسجام و هماهنگی قابل توجه بازیکنانی است که چشم بسته یکدیگر را در زمین پیدا می‌کنند، از جان مایه می‌گذارند و برای موفقیت یاران و همبازیان خود از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنند. این ویژگی شاید به ظاهر چندان مهم و خاص جلوه نکند اما اگر به تاریخ ناکامیهای تیم ملی ایران در رقابتهای بین‌المللی نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که این عامل همواره بیش از مسائل فنی و تاکتیکی به تیم ایران لطمه زده است.
داشتن این دستاورد گرانبها که با کسب نتایج ارزشمند در طول هفت سال گذشته همراه بوده، سبب می‌شود تیم ملی ایران در عین بهره بردن از میانگین سنی مناسب، بسیار پخته و با تجربه نشان دهد و به واسطه‌ی نظم تاکتیکی و نوسان کم، همچنان به روند موفقیت‌آمیز خود درسالهای گذشته ادامه دهد.
از این مجموعه نباید سهم لژیونرهای متعدد و باکیفیت تیم ایران در بالا بردن سطح تجربه‌ی بین‌المللی این تیم را نادیده گرفت، فاکتوری که پیش از این یا در ملی‌پوشان وجود نداشت یا میزان آن بسیار اندک بود.
همه‌ی آنچه گفته شد به همراه بهره بردن از یک مربی با دانش، بازی‌خوان، برنامه‌ریز و کاریزماتیک که با شاگردانش ارتباطی فوق‌العاده برقرار کرده دلیل و توجیهی قانع‌کننده بر توقع و انتظار بالای قهرمانی از تیم ملی ایران است. از سویی دیگر نباید این نکته‌ی ظریف را فراموش کرد که تکرار واژه‌ی «قهرمانی» در آسیا که پس از جام جهانی مدام از گوشه و کنار به گوش می‌رسد و حتی بهانه‌یی برای تمدید ششماهه‌ی قرارداد کارلوس کی‌روش شد که با تقویت اعتماد به نفس و بالا بردن انگیزه‌‌ي بازیکنان می‌تواند تبعات ویران کننده‌یی نیز با خود به همراه داشته باشد.
این توقع بالا بار روانی سنگینی برای بازیکنان و کادر فنی به همراه دارد که در صورت بروز کوچکترین مشکل و یا رقم خوردن اتفاقی غافلگیرکننده و پیش‌بینی نشده (امری رایج در دنیای فوتبال) ممکن است به بحرانی مهارنشدنی و کسب نتیجه‌یی غیرقابل تصور تبدیل شود. از یاد نبریم که فوتبال ورزشی است که هر اتفاقی ممکن است در آن روی دهد. هیچ تضمینی وجود ندارد که آلمان، قهرمان جهان در سال ۲۰۱۴ چهار سال بعد حتی موفق شود از مرحله‌ی گروهی صعود کند.
انگیزه و اشتیاق دو عامل مهمی که همچون پادزهر می‌توانند در چنین شرایطی تبعات منفی این بار روانی را به خوبی مهار کنند، خوشبختانه در تیم ملی فوتبال ایران بسیار برجسته نهادینه شده‌اند.
برای یادآوری اهمیت این مقوله به جمله‌یی از پله، اسطوره‌ی برزیلی جهان فوتبال بسنده می‌کنیم: «اشتیاق، همه چیز است. باید مانند تارهای گیتار، لرزان و پرجنب و جوش بود.»
اما تیم ملی فوتبال ایران یکی از چهار تیم گروه D است که برای صعود از مرحله‌ی گروهی باید از پس حریفانی نه چندان قوی همچون یمن، ویتنام و عراق برآید. راهیابی ملی‌پوشان ایران به مرحله‌ی یک هشتم بر روی کاغذ قطعی و نهایی است مگر آنکه «کروکودیلها» مانع آن شوند.
برنامه‌ی بازیهای ایران در مرحله‌ی گروهی به این شرح است:
یازی نخست: ایران روز دوشنبه هفتم ژانویه ۲۰۱۹/ هفدهم دی ۱۳۹۷ میزبان تیم یمن است. این مسابقه ساعت ۲۰ به وقت محلی/ ۱۹.۳۰ به وقت تهران در ورزشگاه ۴۲ هزار نفری محمد بن زاید در شهر ابوظبی برگزار می‌شود.
بازی دوم: ویتنام روز شنبه دوازدهم ژانویه ۲۰۱۹/ بیست و دوم دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۵ به وقت محلی/ ۱۴.۳۰ به وقت تهران از ایران میزبانی می‌کند. ورزشگاه ۱۲ هزار نفری آل نهیان در شهر ابوظبی محل برگزاری این مسابقه است.
بازی سوم: ملی‌پوشان در سخت‌ترین و آخرین مسابقه‌ی مرحله‌ی گروهی روز چهارشنبه شانزده ژانویه ۲۰۱۹/ بیست و ششم دی ۱۳۹۷ میزبان تیم ملی عراق خواهند بود. این دیدار ساعت ۲۰ به وقت محلی/ ۱۹.۳۰ به وقت تهران در ورزشگاه ۱۲۰۰۰ نفری آل مکتوم در شهر دوبی برگزار می‌شود.
در یک هشتم نهایی، مرحله‌یی که به واسطه‌ی بیست و چهار تیمی شدن رقابتها به این تورنمنت افزوده شده، مسیر تیم ایران در صورت سرگروهی تا نیمه‌نهایی تقریباً هموار است. ملی‌پوشان در این مرحله باید با یکی از تیمهای سوم از گروه‌های E ،B یا F مسابقه دهند که بر اساس احتمالات در این صورت یکی از تیمهای سوریه یا عمان رقیب تیم ملی ایران خواهند بود.
اردن، لبنان، کره‌ی شمالی و ترکمنستان دیگر تیمهایی هستند که امکان قرار گرفتن آنها مقابل ایران در مرحله‌ی یک هشتم نهایی وجود دارد.
شاگردان کی‌روش بدین ترتیب بر روی کاغذ شانس مسلم صعود به مرحله‌ی یک چهارم نهایی هستند، مرحله‌یی بدیمن برای تیم ملی ایران که بارها این تیم را از رسیدن به حق خود بازداشته است. آخرین ناکامی ملی‌پوشان در این مرحله به دور پیشین رقابتها در سال ۲۰۱۵ باز می‌گردد که با با حذف مقابل عراق در ضربات پنالتی همراه شد.
نمایندگان فوتبال ایران در این تورنمنت اینبار(به شرط سرگروهی) در یک چهارم نهایی نیز کار دشواری نخواهند داشت. بر اساس نمودار رقابتها به احتمال قوی یکی از تیمهای چین یا بحرین و شاید هم تایلند حریف ملی‌پوشان در مرحله‌ی یک چهارم خواهد بود.
همانطور که مشاهده شد تیم ملی ایران در حقیقت تا پایان مرحله‌ی یک چهارم دغدغه‌یی چندان مهم نخواهد داشت در حالی که رقیبان جدی و خطرناک از مرحله‌ی نیمه‌نهایی مقابل ایران صف‌آرایی خواهند کرد. بر این اساس تیم ملی ایران برای راهیابی به فینال باید در نیمه نهایی از سد یکی از تیمهای ژاپن یا استرالیا بگذرد.
محک جدی تیم ایران همانطور که برخی کارشناسان بر آن تاکید کرده‌اند از این مرحله آغاز می‌شود؛ پیچی خطرناک که عیار واقعی ملی‌پوشان ایران را مشخص خواهد کرد. با عبور از این مرحله تنها یک گام دیگر تا شکستن طلسم ۴۳ ساله باقی خواهد ماند که برای تحقق آن می‌بایست احتمالاً یکی از تیمهای عربستان، امارات یا کره‌ی جنوبی، رقیب همیشگی تیم ملی ایران را از پیش رو برداشت.
این مسیر هموار همانطور که گفته شد در صورت صدرنشینی ایران در مرحله‌ی گروهی فراهم خواهد شد. این درحالی است که اگر تیم ملی در گروه خود جایگاه دوم را کسب کند مسیری بسیار دشوار را برای راهیابی به جمع چهار تیم پایانی پیش رو خواهد داشت. در این صورت قطر یا عربستان احتمالاً در یک هشتم با تیم ایران روبه‌رو خواهند شد و در یک چهارم نهایی نیز تیم کره‌ی جنوبی حریف احتمالی ملی‌پوشان خواهد بود.
جدا از ایران که بسیاری از کارشناسان آنرا یکی از بختهای قهرمانی می‌دانند، تیمهای استرالیا مدافع عنوان قهرمانی، ژاپن، کره‌ی جنوبی و عربستان از جمله تیمهایی هستند که احتمال موفقیت آنها در کسب جام از دیگر تیمها بیشتر به نظر می‌رسد.