درخشش ظروف کهن در بلندترین شب ایرانی

   هاتف‌خبر – سالهای دور، با نزدیک شدن یلدا، مادرها و مادربزرگها سراغ گنجه و کمدهای قدیمی خود می رفتند و از آن، پارچه های صنایع دستی، ظروف مسی یا فنجانهای شاه عباسی کمر باریک را برای تزیین سفره یلدا بیرون می آوردند، عادتی ایرانی که قرنهاست این هویت کهن مستتر در ساخته ها و بافته های دست ایرانیان را در خانه ها پاسداری کرده است.
به گزارش ایرنا، اگرچه ایرانیان طی قرون متمادی با حفظ سنتهای باستانی و داستان های کهن نگذاشته اند فرهنگ های بیگانه، هویت هزاران ساله آنها را از بین ببرد اما بی انصافی است اگر نگوییم در طول همه این قرنها، ساخته ها و بافته های دست ایرانیان که در هر گوشه خانه هایشان بود، سهم بزرگی در زنده ماندن این هویت و فرهنگ دارد.
امروزه مقوله صنایع دستی در جهان به یکی از فرصت های گسترده اقتصادی و به طور حتم فرهنگی بدل شده است. کشورهای برخوردار از پیشینه تمدنی، از این موهبت فرهنگی می توانند در جهت توسعه اقتصادی بهره جویند اما آیا ما در خانه هایمان از صنایع دستی ایرانی استفاده کرده ایم که به توسعه اقتصادی آن و معرفی آداب و رسوم و فرهنگ ایرانی توسط صنایع دستی در خارج از مرزهای کشورمان نیز بیندیشیم؟
پیشینیان ما در حفظ میراث صنایع دستی کوشیده اند و اکنون وظیفه تک تک افراد جامعه، صیانت از این میراث کهن است.

اما این روزها صنایع دستی وارداتی از چین و هند که همگی چاپی، کار ماشین و بی کیفیت هستند، با عرض اندام در آیین های سنتی و اعیاد باستانی ایرانی، عرصه را بر صنایع دستی کشورمان تنگ کرده اند و رمقی بر جان این میراث چندین هزار ساله نگذاشته اند.
شاید اگر کمی بیندیشیم، خواهیم دید با جایگزینی صنایع دستی ماشینی وارداتی، چه زخمی بر پیکره میراث کهن صنایع دستی کشورمان که این روزها اتفاقا با ابتکار هنرمندان پیشکسوت و دانشجویان هنر درآمیخته، خواهیم زد.
صنایع دستی کشور ما چنان متنوع و با ارزش است که منطبق با هر روحیه و سلیقه می توان وسایل تزئینی، کاربردی و مصرفی آن را مورد استفاده قرار داد.
در همین راستا و در آستانه شب یلدا، نمایشگاه ظروف کاربردی و تزیینی ویژه بلندترین شب سال شامل 150 نوع ظرف در محل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برپا شده و تا پایان آذرماه ادامه دارد.
ظروف چِلِنگَری (آهنگری سنتی)، شیرینی خوری مسی، ظرف های خاتم کاری همراه با خلاقیت، ظروف چوبی، گل سرخ، سرامیک نقاشی زیرلعابی با اِلمان های شهر یزد و کیف نمد طبیعی، آثار ارائه شده در این نمایشگاه است.
به سراغ مسئول نمایشگاه رفتیم تا از چند و چون برگزاری آن بپرسیم، «فهیمه قلی زاده» در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در این باره توضیح داد: ظروف ایرانی می تواند بسیار بهتر از ظروف صنایع دستی خارجی با روحیه مردم ایران ارتباط برقرار کند چرا که برگرفته از تاریخ و هنر ایران است.
وی گفت: ظروفی که برای این نمایشگاه انتخاب کرده ایم ظروفی کاربردی با محتوای شب یلداست که از آن جمله می توان به آجیل خوری، میوه خوری، انارهای سرامیکی یا پرنده های سرامیکی اشاره کرد که برای تزیین و چیدمان شب یلدا استفاده می شود.
این فعال صنایع دستی اظهار داشت: برای تولید برخی از این ظروف صنایع دستی، از هنر کالیگرافی (نقاشی خط) استفاده شده است، زیرا ظروفی که روی آن خوشنویسی شده، شب شعر یلدا را تداعی می کند که برای استفاده در سفره یلدا بسیار جذاب است.
قلی زاده افزود: هنرمندان صنایع دستی، یک سری ظروف دیگر را نیز با الهام از طبیعت و میوه های شب یلدا تولید کرده اند؛ همچون ظروف با اشکال هندوانه که کاربردی نیز هست، در این نمایشگاه همچنین رومیزی هایی با چاپ سیلک به روش دستی تولید شده است.
وی با بیان اینکه بسیاری از این ظروف، دست‌ساز هستند، ادامه داد: تولید این ظروف با ابزارهای دستی انجام می شود، یک سری از ظروف در قالب سرامیک با دمای پخت بالا هستند، برخی دیگر از ظروف سفال با دمای پخت پایین تر است، ظروف دگر نیز مسی است که با روش خم کاری تولید می شود.
قلی زاده اظهار داشت: یکی از هنرمندان یک مجموعه آجیلی خوری را طراحی و تولید کرده که با هنر خراطی روی چوب گردوست و خلاقیت او در تولید این ظرف اینگونه بوده که خاتم را مینیمال و ساده تر کرده که با روحیه امروز جامعه ایرانی بیشتر سازگار است.
وی با بیان اینکه اصل خاتم اینگونه است که به طور کامل و پٌر روی ظروف کار می شود، توضیح داد: اما در سبک جدید یکی از هنرمندان پیشکسوت خاتم کاری، آن را خلاصه کرده است که هم سادگی چوب گردو را نشان می دهد و هم نوار خاتمی که در اطراف آن کار شده زیبایی دوچندانی به ظرف بخشیده است.
این فعال صنایع دستی اظهار داشت: ما ظروف صنایع دستی را برای این نمایشگاه به نمایش گذاشته ایم که کاربردی باشد و با روحیه جامعه امروز ما سنخیت داشته باشد تا مردم بتوانند بیشتر با آن ارتباط برقرار کنند و بیش از قبل چرخه تولید آن گسترش یابد.
قلی زاده ادامه داد: اکنون بازار از ظروف سنتی و صنایع دستی چینی، هندی و خارجی پر شده و واردات آن افزایش یافته است، اما فروشگاه ما تلاش می کند، کاربرد صنایع دستی را در اعیاد و جشن ها بیشتر به مخاطب نشان دهد چرا که هم زیباتر است و هم دارای اِلمان های ایرانی است که فرهنگ سرزمین ایران را نشان می دهد.
این هنرمند جوان توضیح داد: هدف ما در نخستین گام، حفظ چرخه تولید ظروف صنایع دستی ایرانی و شناساندن این هنر به مردم است و اینکه می توانند به راحتی از این ظروف استفاده کنند، اقدام دیگری که انجام شده این است که تنوع قیمت وجود داشته باشد تا مردم بتوانند با سلیقه های مختلف راضی شوند و هر قشری از جامعه قادر به خرید صنایع دستی باشد.