دکتر معین اثبات کرد که تمدن ما اسلامی – ایرانی است

    هاتف‌نیوز – مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گیلان در آیین گرامیداشت چهل و سومین سال درگذشت مولف «فرهنگ فارسی معین» گفت: دکتر معین اثبات کرد که تمدن ما تمدن اسلامی – ایرانی است و این مشخصه‌یی است که ما معین را با آن می‌شناسیم.
بر پایه‌ی گزارش روابط عمومی اداره‌ی ‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گیلان، دکتر فیروز فاضلی عصر روز پنجشنبه 16 امرداد ماه در این آیین بر سر مزار استاد بزرگ ادبیات ایران در آستانه‌ی ‌اشرفیه برگزار شد، گفت: عطر کلام دکتر معین سالها ما را به این مکان خواهند کشاند و این یقیناً پایان نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه نام دکتر معین مشخصه‌هایی را در ذهن ما تداعی می‌کند، اظهار کرد: اولین مشخصه این است که وی در عصری ظهور کرد که محل چالش بین تمدن ایرانی و تمدن اسلامی بود و عده‌یی زبان را به زبان عربی گرایش می‌دادند و از این طریق می‌خواستند یک تمدن خاص را برجسته کنند و عده‌یی زبان را به زبان سره‌ی فارسی گرایش می‌دادند و از این طریق می‌خواستند تمدن ایرانی را گسترش دهند.
دکترفاضلی افزود: در این میان، دکتر معین اثبات کرد که تمدن ما تمدن اسلامی – ایرانی است و این مشخصه‌یی است که ما معین را با آن می‌شناسیم.
این مقام مسوول بخش فرهنگی استان ادامه داد: مشخصه‌ی دوم دکتر معین که وی را در ذهن ما همیشگی می‌کند، امانتداری علمی او است.
وی با بیان اینکه اگر یک محقق امین نباشد، تحقیق او راه به جایی نخواهد برد، گفت: دکتر معین کوچکترین مطلبی را که در آثار خود می‌آورد به منبع آن ارجاع می‌داد.
دکتر فاضلی تصریح کرد: این امانتداری و صداقت تا جایی بود که علامه دهخداد و نیما یوشیج، مسوولیت ادامه و جمع‌آوری آثار خود را پس از مرگشان به دکتر معین سپردند و وی پس از پایان کار این آثار را به نام آنها منتشر کرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گیلان در ادامه بیان کرد: سومین نکته‌ی ماندگاری دکتر معین در ذهن ما، گستردگی مطالب است؛ معین در حیطه‌های مختلف مقاله و کتاب دارد و این گستردگی باعث هیچ کم و کاستی در عمق مطالب علمی او نگردید.
وی گذشت را به عنوان مشخصه‌ی بعدی دکتر معین برشمرد و افزود: انسانها به واسطه‌ی گذشت خودشان رتبه پیدا می‌کنند و چه گذشتی بالا‌تر از گذشت از عمر؛ یک طول زمانی از سوی خدا در اختیار ما است که چگونگی استفاده از آن ما را پایا و پویا خواهد کرد.
دکتر فاضلی اضافه کرد: انسانهایی که در بخشش این عمر به جامعه‌ی جهانی تلاش می‌کنند روح علمی پیدا می‌کنند و برای همیشه زنده می‌مانند.
این استاد دانشگاه در پایان اظهار کرد: نکته‌ی آخر سخت‌کوشی دکتر معین است؛ دغدغه‌های علمی وی آنچنان در جان او نشسته بود که تا آخر عمر خود سختکوش بود و این تلاش دکتر معین است که او را در ذهن ما پایدار کرده است.
شایان گفتن است توفیق سبحانی از استادان برجسته‌ی کشور به عنوان سخنران علمی در این آیین نیز به ایراد سخنرانی پرداخت و از مهیندخت معین دختر استاد معین قدردانی و تجلیل شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در پیامی که در این آیین برای حاضران خوانده شد به مناسبت چهل و سومین سال درگذشت مولف «فرهنگ فارسی معین» اظهار کرد: داستان زندگی استاد معین حکایت آن تشنه و شیفته‌ی معرفتی است که درخت وجودش بار دانش گرفته و سایه‌ی آرامبخش خدمات ارزنده‌اش بر سر فرهنگ و ادب این مرز و بوم گسترده شده است.
در پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آمده است: گیلان، سرزمین باران و شالی، زادگاه گیلمردان غیور با استقامت البرز با طراوت جنگل و با دریادلی خزر؛ دیار عالمان و فضلا، مهد اندیشمندان و نامداران و گاهواره‌ی دلاوران و ستارگان درخشانی است که آسمان این سرزمین پاک و زرخیر را منور ساخته است؛ سینه‌ی بزرگان و نام‌آوران این دیار صحیفه‌ی دانش و خرد و آینه‌ی کرامت و فضیلتها است، بزرگانی که شیوه‌ی زیستن را در صحیفه‌ی هستی رقم زدند و چهره‌های ماندگاری که یادشان هرگز به محاق سپرده نشده و خدماتشان رنگ خزان نخواهد دید.
علی جنتی در پیان خود افزود: فرهیختگانی که در زندگی سراسر مهر خویش، از صورت و لفظ تا باطن و معنا، منشای بدیعترین آفرینشها بوده و با حدیث مکرر عشق و ایمان، قصه‌ی جانفزای دلدادگی خویش را عرصه‌ی خدمت خاضعانه به فرهنگ و ادب ایران زمین قرار دادند.
وی اظهار کرد: داستان زندگی استاد معین حکایت آن تشنه و شیفته‌ی معرفتی است که درخت وجودش بار دانش گرفته و سایه‌ی آرامبخش خدمات ارزنده‌اش بر سر فرهنگ و ادب این مرز و بوم گسترده شده است؛ اویی که با تلاش و کوشش فراوان، گنجی ارزشمند به نام فرهنگ فارسی معین را از خود به یادگار گذاشت و گشاینده‌ی فصلی نو در ادبیات ایران زمین شد.
جنتی در پایان پیام خود آورده است: اینک که مسوولان و متولیان فرهنگی و دست‌اندرکاران به‌مناسبت چهل و سومین سال درگذشت پدر واژه‌های فارسی و یکی از شخصیتهای برجسته‌ی علم و ادب گردهم آمده و چنین آیینی را با هدف گرامیداشت یاد بزرگمرد ادب و فرهنگ کشور برگزار کرده‎اند، بر خود می‌دانم از تلاش و خدمات بی‌شائبه و ارزنده‌ی محقق و ادیب فرزانه زنده‌یاد دکتر محمد معین، که در طول عمر پربرکت خود بر شکوه و علم و ادب و دانایی خرد ایران افزود، سپاسگزاری کرده و علو درجات وی را از خداوند متعال مسألت دارم.
×××××××××
محمد معین نهم اردیبهشت ۱۲۹۷ هجری خورشیدی در محله‌ی زرجوب رشت دیده به جهان گشود. او در خردسالی مادر و پدر خویش را از دست داد و با حمایت پدربزرگش محمدتقی معین‌العلما رشد و پرورش یافت.
وی دوران ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش به پایان رسانید و برای ادامه‌ی تحصیل در مدرسه‌ی «دارالفنون» راهی تهران شد و با استعداد فراوانی که در ادبیات فارسی و عربی داشت، توانست از شاگردان برجسته و ممتازه این مدرسه شود.
معین برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی ادبیات و فلسفه به دانشسرایعالی رفت و با نگاشتن رساله‌ی لوکنت‌ دولیل‌ و مکتب‌ پارناس به زبان فرانسوی، این دوره از تحصیل خود را با موفقیت به پایان رساند.
وی سپس برای انجام خدمت سربازی به دانشکده‌ی افسری احتیاط رفت و در آنجا مقام ریاست دانشسرای مقدماتی اهواز را از آن خود کرد و پس از گذرانیدن دوره‌ی خدمت، ریاست دانشسراهای وزارت فرهنگ را به عهده گرفت. او در همین زمان دوره‌های روانشناسی عملی، خط شناسی و مغزشناسی را به صورت مکاتبه‌یی در آموزشگاه روانشناسی بروکسل بلژیک سپری کرد.
این ادیب برجسته‌ی معاصر با کوشش فراوان به دوره‌ی دکترای رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی راه یافت. وی نخستین فارغ‌التحصیل دکترای این رشته در ایران بود. پس از آن دکتر محمد معین به عنوان استاد کرسی تحقیق در متون ادبی دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران و دانشسرایعالی برگزیده شد. این محقق بنام در کنار آموزش، فعالیتهای فرهنگی دیگر همچون همکاری با علامه دهخدا برای تنظیم لغتنامه‌ی وی را انجام داد و پس از مرگ دهخدا، ریاست سازمان لغتنامه را به عهده گرفت و برای انتشار مناسب این اثر تلاشهای فراوانی انجام داد.
دکتر معین به زبانهای اوستایی، پارسی باستان، پهلوی، عربی، فرانسوی، انگلیسی، آلمانی، لاتینی و سانسکریت آشنایی داشت و در سفرهای گوناگون از موسسه‌های فرهنگ‌نویسی در کشورهای بسیاری بازدید و با نویسندگان، شاعران، منتقدان و هنرمندان رشته‌های مختلف دیدار و گفت‌وگو کرد و از تجربه‌های آنان بهره‌هایی فراوان برد.
محمد معین از موزه‌ی کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، سوییس و… نیز دیدن کرد و با تهیه‌ی یادداشتهای ارزشمند به گردآوری و نگارش فرهنگ فارسی معین پرداخت اما یک‌سوم از جلد آخر این فرهنگنامه به دلیل بیماری او ناتمام ماند تا آنکه با تلاش دوست و همکار وی، سید جعفر شهیدی این کار به پایان رسید.
فرهنگ فارسی معین نخستین فرهنگینامه محسوب می‌شود که در زبان فارسی با روش نوین در آوانگاری دقیق، هویت دستوری واژه‌ها و ریشه‌شناسی نگاشته شده و اصطلاحهای علمی بسیاری دارد.
محقق بزرگ ایرانی در کنار این اثر ارزشمند، آثار جاودانه‌ی بسیاری همچون ستاره ناهید، یوشت فریان مرزبان‌نامه، یادنامه پورداوود، برگزیده شعر فارسی، قاعده‌های جمع در زبان فارسی، مجموعه اشعار دهخدا، ایران از آغاز تا اسلام و… را از خود برجای گذاشته است.
دکتر محمد معین در طول عمر گرانبهای خود، نشانها و افتخارهای بسیاری دریافت کرده که از بین آنها می توان به نشانهای درجه‌ی دوم علمی، درجه‌ی دوم سپاس، لژیون دونور، هنر و ادبیات از دولت فرانسه و یک نشان از ژنرال دوگل رئیس جمهوری فرانسه اشاره کرد.
گفتنی اینکه سرانجام دکتر محمد معین پدر فرهنگ و واژه‌های فارسی پس از سالها تلاش در زمینه‌ی فرهنگ و ادبیات ایرانزمین و با خلق اثرهای ادبی ارزنده روز ۱۳ تیرماه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی دیده از جهان فروبست و به دیار حق شتافت.